Guru Arjan (Martyrdom of )

gurU Arjn swihb dI ShIdI ikvyN hoeI?

gurU Arjn swihb ny 1581 ivc gurg`dI dI syvw sMBwlI sI[ 25 swl dy Awpxy Aihd (smyN) ivc aunHW ny cwr nvyN ngr vswey, bhuq swrIAW bwaulIAW Aqy KUh lvwey, smwj syvw dy keI pRwjYkt srAMjwm kIqy, is`K Drm dw pRcwr qy prswr kIqw, gurU gRMQ swihb dw srUp iqAwr kIqw qy is`KW nUM „Sbd gurU” dy lV lwieAw[ ies smyN ivc bhuq swry ihMdU qy muslmwn is`K Drm ivc Swiml hoey[ ies swry nUM vyK ky isr& ipRQI cMd mIxw qy i&rkwpRsq ihMdU qy muq`sbI muslmwn vI is`KW qoN Kwr Kwx lg pey sn[ ienHW muslmwnW ivcoN sB qoN isKr dw i&rkU sI srhMd dw SY^ Aihmd, jo nkSbMdI i&rky dw AwgU sI[ aus dI i&rkU soc nvIN nhIN sI auBrI pr Akbr aus dy zihrIly Asr hyTW nhIN sI Aw sikAw ies kr ky aus SY^ dIAW cwlW kwmXwb nw ho skIAW[

16 AkqUbr 1605 dy idn Akbr dI mOq ho geI[ Agly idn hI k`tV muslmwn gru`p ny Sihzwdw slIm dy ipCly swry gunwh muAw& kr id`qy Aqy aus nUM q^q „qy ibTw ky aus nUM jhWgIr dw nW Aqy bwdSwh-ie-ieslwm dw i^qwb dy id`qw[ slIm (jhWgIr) dI q^q nSInI 25 AkqUbr nUM hoeI[

jhWgIr iek A`XwS Sihzwdw sI, ies kr ky Akbr cwhuMdw sI ik aus dI mOq ip`CoN jhWgIr dI QW ‟qy aus dw poqw Kusro q^q ‟qy bYTy[ pr Akbr dI Acwxk mOq nwl Kusro bwdSwh nw bx sikAw[ auDr, q^q sMBwlx mgroN jhWgIr ny Kusro nUM iek l`K rupY swlwnw dI jwgIr Aqy Awgry dw sUbydwr qy kmWfr-ien-cI& bxwaux dI pySkS kIqI[ aus vyly qW Kusro cup kr igAw pr Cy mhIny mgroN, 6 ApRYl 1606 dy idn, aus ny bZwvq kr id`qI[ pr auh jhWgIr dI &Oj dw mukwblw nw kr sikAw Aqy hwr ky pMjwb v`l nUM B`j tuirAw[ auh hzwrW &OjW nwl mQrw qoN lwhOr vl cl ipAw[ rsqy ivc aus ny goieMdvwl kol ibAws dirAw dw p`qx pwr kIqw Aqy ie`QoN Kusro lwhOr pu`jw pr auh lwhOr dy iklHy ‟qy kbzw nw kr sikAw[ aus nUM hor iksy pwisEN vI mdd nw iml skI[

auDr jhWgIr ny SY^ &rId bu^wrI dI kmWf hyT &Oj Byj ky Kusro nUM igR&qwr rkn dw hukm dy id`qw[ dohW &OjW ivckwr Brovwl ivc ^Ub jMg hoeI pr Kusro ie`Qy vI hwr igAw qy auh AwpxI jwn bcwaux vwsqy kwbl v`l B`j ipAw[ pr aus dI qkdIr ny aus dw swQ nw id`qw Aqy 27 ApRYl 1606 dy idn JnW dirAw pwr kridAW hoieAw auh kwbU Aw igAw[

ieDr, Kusro dy i^lw& &Oj Byj ky jhWgIr Awp vI lwhOr vl cl ipAw sI[ auh 10 ApRYl 1606 dy idn srwey ^ws (nkodr dy nyVy) phuMc cukw sI[ ie`QoN sulqwnpur coN lMG ky auh 11 ApRYl 1606 dy idn goieMdvwl pu`jw ij`QoN aus ny ibAws dirAw dw p`qx pwr kIqw[ ies mgroN auh Jbwl pu`jw qy Awpxw pVwA kIqw[ auh ie`Qy iek h&qw irhw Aqy iPr lwhOr nUM c`l ipAw[ eyny icr ivc aus nUM Kusro dy PVy jwx dI ^br vI iml geI[ lwhor ivc aus ny drbwr lw ky Kusro Aqy aus dy 700 ihmwieqIAW nUM szwvW id`qIAW[

ies vyly qk jhWgIr lok guru Arjn swihb dw zrw mwsw vI izkr nhIN sI hoieAw; aus ny gurU jI dy i^lw& koeI g`l nhIN sI suxI, hwlW ik auh Kusro dI zrw-mwsw vI mdd krn vwly hr iek S^s nUM szw suxw irhw sI[ Aijhw jwpdw hY ik aus dy lwhOr rihMdy aus nUM muq`sbI muslmwnW Aqy ihMdUAW ny guru jI dy i^lw& BVkwieAw hovygw ikauN ik jy guru jI v`loN Kusro dI mdd hI kwrn huMdw qW hux qk aus kol kd dI ^br Aw cukI huMdI Aqy auh guru jI nUM bwkI 700 jixAW dy nwl hI szw dy dyNdw[

23 meI nUM jhWgIr ny guru Arjn swihb dI igR&qwrI dw hukm id`qw[ guru Arjn swihb nUM 24 meI dy idn goieMdvwl qoN igR&qwr kr ky Agly idn lwhor ivc jhWgIr kol pyS kIqw igAw[ jhWgIr ny gurU jI nUM muslmwn bxn dI pySkS kIqI Aqy nw mMnx „qy „Xwsw-E-isAwsq‟ dy Gor qsIhy dy ky ^qm krn dI szw suxweI[ ies szw hyT guru jI nUM dyZ ivc aubwilAw igAw Aqy ies mgroN aunHW dy h`Q pYr bMnH ky qpdI ryq ivc su`t id`qw igAw[ jyT dy mhIny ivc ryq A`g vW| qp rhI sI[

kysr isMG iCbr muqwibk cwr idn aunHW nUM rwvI dy kMFy „q`qI qvI vWg‟ qpdI hoeI ryq ivc qrHW-qrHW dy qsIhy gey[ ies smyN auQoN lMGdy muslmwn aunHW „qy p`Qr mwrdy gey qy ienHW ivcoN iek p`Qr jwn-lyvw swibq hoieAw[ mgroN, aunHW dy ijsm nUM p`QrW nwl bMnH ky bMnH ky rwvI dirAw ivc roVH idqw igAw (kysr isMG iCbr, bMswvlInwmw dsW pwqswhIAW dw, cYptr 5, bMd 137-39))[

dibsqwn-ie-mzwihb dy lyKk muqwibk gurU jI nUM qpdI ryq ivc ibTw ky aunHW dy nMgy ijsm ‟qy q`qI ryq pweI geI sI qy nwl hI hor qS`dd vI kIqw igAw sI ijs nwl aunHW dw ijsm Cwly pYx mgroN sV-gl igAw qy A^Ir aunHW nUM r`isAW nwl bMnH ky dirAw ivc roVH id`qw igAw[ (maUbwd zuli&kwr ArdsqwnI, dibsqwn-ie-mzwihb, s&w 35)[ rwvI dirAw ivc roVHn sbMDI mgroN sMqoK isMG ny (sUrj pRkwS ivc) ieh g`p vI joV id`qI ik gurU swihb nUM r`isAW nwl bMnH ky dirAw ivc nhIN sI su`itAw igAw blik aunHW ny „^ud ieSnwn krn dI ^wihS kIqI sI qy ^wihS zwihr kIqI ik aunHW dI dyh dw sskwr nw kIqw jwvy Aqy ies nUM dirAw burd kr id`qw jwvy (cYptr 37, bMd 31)[ sMqoK isMG qW iek jgh ieh vI ilKdw hY ik aunHW iek bRwhmx dy GroN Gwh mMgvwieAw Aqy aus aupr lyt gey qy iPr dyvqy aunHW dI rUh nUM lY gey (cYptr 37, bMd 39 qoN 48 qk)[ sMqoK isMG iek pwsy jl pRvwh ilKdw hY qy dUjy pwsy auh gurU jI dw sskwr vI kr dyNdw hY (rws cOQI, cYptr 64, bMd 39 Aqy rws pMjvIN cYptr 10, bMd 41)[ auN\ guru jI dw sskwr krn dw pRcwr sB qoN pihlW srUp dws B`lw ny „mihmw pRkwS‟ ivc kIqw sI (is`K qvwrI^ ivc bhuqIAW Zlq ibAwnIAW dw mu`F srUp dws B`lw dw mihmw pRkwS hI hY)[

irvwieq muqwibk gurU Arjn swihb nUM q`qI qvI ‟qy ibTwaux dw izkr hY[ drAsl audoN rwvI dirAw dy kMFy ‟qy qpdI ryq nUM „q`qI qvI‟ (qvI vI qpI qoN bixAw hY) nwl qSbIh id`qI jWdI sI[ ieho ijhI „qvI‟ lwhOr hI nhIN jMmU ivc JnW dirAw dy kMFy nUM vI qvI kihMdy sn[ A`j vI jMmU dw auh ielwkw jMmU qvI AKvwauNdw hY[ guru jI nUM q`qI qvI „qy ibTwaux dI khwxI sB qoN pihlW sMqoK isMG ny sUrj pRkwS ivc ilKI sI[

^Yr, gurU jI dI ShIdI vwsqy lohy dI qvI sI jW q`qI ryq, pr, ies ivc koeI S`k nhIN ik gurU jI nUM qpdI ryq ivc ibTw ky aunHW dy nMgy ijsm ‟qy q`qI ryq pweI geI sI qy nwl hI hor qS`dd vI kIqw igAw sI ijs nwl aunHW dw ijsm Cwly pYx mgroN sV-gl igAw qy A^Ir aunHW nUM r`isAW nwl bMnH ky dirAw ivc roVH id`qw igAw[ (maUbwd zuli&kwr ArdsqwnI, dibsqwn-ie-mzwihb, s&w 35)[

gurU Arjn swihb dI ShIdI dy sbMD ivc iek hor Zlq pySkwrI vI imldI hY ik aunHW nUM BwrI jurmwnw Adw krn dI sUrq ivc irhweI dI pySkS kIqI geI sI (iek lyKk muqwibk ieh rkm iek l`K qy iek hor muqwibk do l`K rupey sI)[ drAsl ieh glqI &wdr zIrom zyvIAr dI ilKq (fw: gMfw isMG dI ikqwb „ArlI XUrpIn AkwaUNt Aw& d is`Kz‟ ivc CpI &wdr zIrom dI ic`TI „jhWgIr AYNf jIsUsweIts‟, s&y 48-49) ivc jhWgIr v`loN kIqy gey iek hor hukm nwl rlg`f ho jwx kr jwx kr ky hoeI hovygI[ jhWgIr dI AwpxI ilKq ivc bVw sw& iliKAw imldw hY ik aus dw hukm „Xwsw dy qsIhy dy ky ShId krn‟ dw sI nw ik jurmwnw vsUlx dw[

ieM\ hI iek lyKk ilKdw hY ik gurU Arjn swihb dI ShIdI dw kwrn aunHW v`loN jhWgIr dy bwZI pu`qr Kusro nUM iqlk lw ky ASIrvwd dyxw sI qy Dwrimk nhIN sI (jwdU nwQ srkwr, ihstrI Aw& AOrMgzyb, ijld qIjI, s&w 205)[ {jwdU nwQ srkwr is`KW bwry ilKidAW Aksr is`K-ivroDI soc dw iezhwr krdw hY}[ jd ik jhWgIr dI AwpxI ilKq ivc SryAwm gurU swihb nUM „JUT dI dukwn‟ dy nW ‟qy ShId krn (jW muslmwn bxn) dw hukm dyNdw hY (BwvyN Kusro dI gurU swihb nwl mulwkwq dw izkr vI hY)[ jy isr& isAwsI kwrn (Kusro dI mdd krnw) huMdw qW jhWgIr hornW isAwsI kYdIAW vWg gurU Arjn swihb nUM vI kYd krdw nw ik ShId krdw[ jhWgIr ny qW gurU hirgoibMd swihb nUM vI iklHw bxwaux, &Oj r`Kx Aqy q^q prgt krn dy (isAwsI) „jurm‟ ivc jnvrI 1613 ivc 12 swl vwsqy gvwlIAr dy iklHy ivc kYd dw hukm dy ky kIqw sI, nw ik ShId krn dw[

gurU Arjn swihb nUM ShId krn dw hukm jhWgIr bwdSwh ny Awp id`qw sI[ ies dw ieMkSw& auh AwpxI svY-jIvnI „quzky jhWgIrI‟ ivc (ijld pihlI, s&w 72 ‟qy) sw& l&zW ivc krdw hY:

“ibAws dirAw dy kMFy gieMdvwl ivc Arjn nW dw iek ihMdU pIr qy SY^ dy ilbws ivc rihMdw sI[ eyQoN qk ik aus ny AwpxIAW g`lW qy kwrvweIAW nwl bhuq swry is`Dy-swDy ihMdUAW hI nhIN blik byvkU& qy mUrK muslmwnW nUM vI Awpxy murId bxw ilAw sI qy Awpxy Awp dy iek mIr qy vlI hox dw FONg vI ricAw hoieAw sI[ auh aus nUM gurU kihMdy sn Aqy keI pwisAW qoN jwhl gvwr qy jhwlq psMd lok aus v`l iK`cy AwauNdy sn qy aus ivc pUrw AkIdw zwhr krdy sn[ iqMn cwr pIVHIAW qoN aunHW ny ieh dukwn-ie-bwiql (JUT dI dukwn) clweI hoeI sI[ bVI vwr myry idl ivc ieh i^Awl AwieAw ik mYN ies JUT dy islisly nUM bMd krvw idAW jW aus nUM ieslwm ivc lY AwvW[

g`l ie`QoN qk vDI ik ienHW idnW ivc hI Kusro ies rsqy qoN guzr irhw sI[ ies byielmy S^s ny aus nUM imlx dw ivcwr bxwieAw[ aus dI irhwieS dy nyVy hI Kusro dw iTkwxw hoieAw[ auh au~Qy AwieAw qy Kusro ƒ imilAw qy aus nUM kuJ pihloN hI GVIAW hoeIAW g`lW AwKIAW qy aus dy m`Qy ‟qy kysr vwlI auNgl dw inSwn lwieAw ijs nUM ihMdU bolI ivc kSkw (iqlk, it`kw) kihMdy hn qy ies nUM piv`qr mMndy hn[ jdoN ies dI soA myry kMnW qk pu`jI qW mYN hukm jwrI kIqw ik aus nUM ilAw ky myry hzUr pyS kIqw jwvy[ aus dw Gr qy irhwieS zbq kr ky aus dw bwl b`cw murqzw ^wn dy hvwly kr id`qw jwvy qy mYN hukm jwrI kIqw ik aus nUM Xwsw-E-isAwsq dy qsIhy dy ky ^qm kr id`qw jwvy[” (nvl ikSor pRYs lKnaU dI CpI quzk-ie jhWgIrI ivc s&w 35 „qy 22 s&r ihjrI 1015, Xwin 19 jUn 1606 dI AYNtrI)[

isrdwr kpUr isMG muqwibk gurU swihb dI ShIdI mgroN SY^ Aihmd srhMdI ny jhWgIr nUM Sukrwny qy „mubwrkW‟ dI ic`TI ilKI[ isrdwr kpUr isMG ny swcI swKI ikqwb ivc SY^ Aihmd srihMdI dI iek ilKq dw hvwlw vI id`qw hY ijs ivc auh gurU Arjn swihb dI Shwdq qy ^uSI dw iezhwr krdw hoieAw ies nUM ieslwm dI bVI v`fI ij`q grdwndw hY:

“ienHW idnW ivc hI jo goieMdvwl dy lwAnqI kw&r nUM kql kr id`qw igAw hY, ieh bVI mubwrk Gtnw hoeI hY Aqy ies nwl ihMdUAW nUM iek v`fI iSksq hoeI hY[ aus nUM iksy kwrn Aqy iksy bhwny nwl mwr mukwaux nwl kw&rW dw v`fw nukswn hoieAw hY Aqy muslmwnW vwsqy ieh mhwn &wiedy dI g`l bxI hY[ ies byeImwn dy kql hox qoN pihlW mYnUM iek id`b ^uAwb AwieAw sI ik pwqSwh ny lwAnqI mzhb dw isr kucl id`qw hY[ ies ivc koeI S`k nhIN ik auh (gurU Arjn) kw&r ihMdUAW dw pIr sI qy  ADwrimk rucIAW r`Kx vwilAW dw SihnSwh sI[” isrdwr kpUr isMG ies pYry nUM sY^ Aihmd srihMdI dy mkqUbwq nMbr 193 ivcoN leI geI dsdy hn pr mOlvI Awlm-aul-dIn qy hw&z muhMmd Abdul krIm ies ic`TI dy qrjmy ivc gurU Arjn swihb dI jgh gurU goibMd isMG swihb dy b`icAW dI Shwdq dw izkr mMndy hn[

gurU swihb dI ShIdI nUM kuJ XUrpInW ny vI Awpxy A`KIN dyiKAw sI[ ies sbMDI &wdr zIrom zyvIAr ny 25 sqMbr 1606 nUM iek ^q ivc gurU swihb dI ShIdI dw izkr kridAW iliKAw ik “ies qrIky nwl aunHW (is`KW) dw pop duK qsIhy qy Apmwn sihMdw ShId hoieAw[” ieM\ gurU Arjn swihb iek muqs`bI hwkm Aqy aus dy is`K duSmx slwhkwrW dI n&rq kwrn ShId kr idqy gey[

gurU Arjn swihb eySIAw dy Swied sB qoN pihly ShId sn[ aunHW dI swrI izMdgI Drm dI is`iKAw dyx, smwj syvw krn Aqy rUhwnIAq dw C`tw dyx ivc bIqI[ gurU Arjn swihb ny ShIdI vwsqy jwx qoN pihlW CyvyN gurU, gurU hirgoibMd swihb nUM &Oj bxwaux vwsqy AwK id`qw sI[ aunHW dw pYZwm sI ik hux Drm bxwaux vwsqy zwlm inzwm dw hiQAwrbMd twkrw lwzmI ho jwvygw[

cMdU dw rol
iek irvwieq muqwibk ienHIN idnIN hI klwnOr dw iek KqrI cMdU nW dw bMdw vI muZlW dw jIA hzUr sI[ aus bwry iek g`l iek irvwieq ivc imldI hY ik gurU Arjn swihb ny Awpxy sp`uqr (gurU) hirgoibMd swihb vwsqy aus dI DI dw irSqw sMgqW dy AwKx ‟qy moV idqw sI[ auh aus idn qoN hI gurU swihb Aqy is`KW nwl ^wr KWdw sI qy bdlw lYx vwsqy mOky lBdw rihMdw sI[ ienHW is`K soimAW muqwibk ies cMdU ny hI iSkwieqW lw ky gurU swihb dI igR&qwrI krvweI sI[cMdU ny jhWgIr kol AwpxI DI dw irSqw kbUl nw krn dI g`l nhIN kIqI hovygI blik auh iSkwieq lweI hovygI ijs qoN jhWgIr BVk pvy qy ieh iSkwieq XkInn Kusro dy nwl sbMD joVnw Aqy gurU jI nUM ieslwm vwsqy ^qrw swibq krn bwry hI ho skdI sI[ isr& cMdU hI nhIN hor KqrIAW qy pMfqW ny vI gurU jI dy i^lw& iSkwieqW kIqIAW hoxgIAW (pMfqW qy KqrIAW ny gurU Amr dws swihb vyly 1566 ivc Akbr kol vI AijhIAW iSkwieqW kIqIAW sn) qy aus ny gurU jI nUM „qlb‟ vI kIqw sI pr gurU rwmdws ny Akbr nwl mulwkwq kr ky ihMdUAW dy Asl mnSy dw rwz KoilHAw qW Akbr ny aultw ihMdUAW nUM hI iJVikAw sI)[

ieh ho skdw hY ik jhWgIr nUM ies cMdU, muq`sbI SY^ Aihmd srhMdI qy hor keIAW ny JUTIAW iSkwieqW kr ky BVkwieAw hovy[ hwlW ik jhWgIr ^ud AwpxI ilKq ivc ieh mMndw hY ik aus ny gurU swihb nUM ies kr ky ShId krvwieAw sI ik aunHW ny Kusro nUM „ASIrvwd‟ id`qw sI Aqy Awpxy pRcwr nwl keI muslmwnW nUM vI is`K Drm ivc Swiml kr ilAw sI[

ieh ho skdw hY ik cMdU dI khwxI jhWgIr dy iksy Aihlkwr jW qwrI^dwn ny jhWgIr nUM guru swihb dI ShIdI qoN sur^rU r`Kx vwsqy GVI hovy[ pr ies dw mqlb ieh vI nhIN ik cMdU dw koeI rol nhIN sI[ Aijhw vI ho skdw hY ik jd jhWgIr ny lwhOr dy &Ojdwr SY^ &rId bu^wrI murqzw ^wn (jo mgroN lwhOr dw gvrnr vI bixAw qy ies dI mOq 1616 ivc pYQwn, hux pTwnkot, ivc hoeI sI) nUM gurU Arjn swihb nUM ShId krn dw hukm idqw qW cMdU ny srkwrI Aihlkwr hox kr ky jW irSvq dy ky gurU swihb nUM ShId krn dI izMmyvwrI lY leI hovy (ieh vI izkr imldw hY ik cMdU lwhOr dy sUbydwr dw dIvwn, sInIAr Aihlkwr, sI)[ ieh vI ho sdkw hY ik gurU jI nUM ieh qsIhy dyx dI ifaUtI lwhOr dy &Ojdwr murqzw ^wn ny cMdU lwl dI lweI sI[

auN\ cMdU is`K duSmxI dw rol eyQy hI ^qm nhIN ho igAw; gurU jI dI ShIdI mgroN vI cMdU is`KW dy i^lw& muZl hwkmW dy kMn Brdw rihMdw sI[

AkqUbr 1618 ivc gurU hrgoibMd swihb gvwlIAr dy iklHy ivcoN irhw kIqy gey qW ies mgroN do vwr aunHW dI mulwkwq jhWgIr nwl hoeI 27 jnvrI 1619 dy idn goieMdvwl ivc Aqy 8 &rvrI 1619 dy idn klwnOr ivc[ klwnOr dI mIitMg ivc jhWgIr nwl lMmI bYTk hoeI sI ijs ivc gurU Arjn swihb nUM qsIhy dyx bwry crcw hoieAw dI ijs mgroN jhWgIr ny cMdU nUM szw dyx dw hukm jwrI kIqw sI[ jhWgIr ny hukm jwrI kIqw ik cMdU nUM igR&qwr kr ky gurU jI dy hvwly kr id`qw jwvy[ jd aus nUM gurU swihb kol pyS kIqw igAw qW aunHW ny aus nUM lwhOr dI sMgq dy hvwly kr id`qw qy ikhw ik ijnHW ny aus nUM zulm krdw vyiKAw sI auhI aus dI szw nIAq krn[ sMgq ny &Yslw kIqw ik cMdU dy h`Q ip`T ip`Cy bMnH ky qy gl ivc r`sI pw ky swry ngr ivc GumwieAw jwvy qy zlIl kr ky C`f id`qw jwvy; bs eynI szw hI kw&I hY[ ievyN hI kIqw igAw[ cMdU nUM swry pwsy Gumw ky jd BiTAwirAW dy muh`ly ivc iljwieAw igAw qW auQy jd auh gurid`qw BiTAwrw {ijs nUM cMdU ny gurU swihb dy ijsm „qy ryq pwauxw vwsqy qweInwq kIqw

(ifaUtI id`qI) sI} dy Gr A`goN lMiGAw qW aus ny (ies gu`sy ivc cMdU ny aus dy h`QoN kI zulm krvwieAw sI) Awpxy h`Q ivc PiVAw kVCw (ijs nwl auh gurU jI dy ijsm „qy ryq pwauNdw irhw sI) cMdU dy isr ivc k`F mwirAw[ ies kVCy dy v`jx nwl hI cMdU auQy ifg ky mr igAw[

cMdU qW mr igAw pr aus dw iekloqw puqr krm cMd vI is`KW nwl bwp vW| duSmxI rKdw sI; ipE dI mOq mgroN auh skImW bxwaux lg ipAw ik auh gurU swihb Aqy is`KW qoN bdlw ikvyN lvy[ ibAws dirAw dy kMFy ruhIlw nW dy iek ipMf dw Qyh sI ijs nUM gurU Arjn swihb ny ^rId ky ieQy „goibMdpur‟ (hux hrgoibMdpur) nW dw iek ipMf vsw id`qw sI[ gurU Arjn swihb dI ShIdI Aqy gurU hrgoibMd swihb dy gvwlIAr iklHy ivc rihx dy dOrwn cMdU dy puqr krm cMd ny Awpxy shury Bgvwn dws dI mdd nwl kbzw kr ilAw hoieAw sI[ gvwlIAr ivcoN irhweI mgroN gurU hrgoibMd swihb goieMdvwl Aw ky rihx lg pey sn[ auh ivcoN kuJ smW Drm pRcwr dy dOry „qy mwJw, isAwlkot, jMmU qy kSmIr v`l vI gey sn[ iek idn vwsqy, 28 jnvrI 1620 dy idn, auh gurU-dw-c`k (c`k rwmdws, hux AMimRqsr) vI Awey sn qy iPr goieMdvwl prq gey sn[ ie`Qy aunHW nUM ruhIlw (goibMdpur) auqy cMdY dy pu`qr v`loN kbzw krn dw pqw l`gw[ ieh g`l sqMbr 1621 dI hY[ gurU jI kuJ is`KW nUM lY ky goibMdpur jw pu`jy Aqy auQy kbzw kr ky bYTy cMdU dy nOkrW nUM Bjw id`qw[ auh nOkr klwnOr gey qy krm cMd nUM d`isAw[ Bwvy krm cMd dw bwp mr cukw sI pr auh iek AmIr bwp dw pu`qr hox kr ky kw&I AmIr vI sI Aqy aus kol injI &oj vI sI[ aus ny Awpxy shury Bgvws dws GyrV (jo ^ud iek v`fw jwgIrdwr sI) Aqy Awpxy swly krm cMd nwl rwbqw kIqw; GyrV ny vI AwpxI injI &Oj nUM iqAwr hox dw hukm kIqw[ dohW GrW ny &Oj iek`TI kr ky ruhIlw ipMf v`l kUc kr id`qw[ ieh g`l 27 sqMbr 1621 dI hY[ aus vyly ruhIlw ivc bhuq QoVHy is`K mOjud sn pr auh sn swry juJwrU ies kr ky aunHW ny A`gy v`D ky lVy qy h`Qo-h`QI lVweI ivc hmlwvrW dy ^Ub AwhU lwhy[ ies lVweI ivc (cMdU dw kuVm) Bgvwn dws GyrV mwirAw igAw sI Aqy aus dw pu`qr rqn cMd burI qrHW z^mI hoieAw sI[ A^Ir keI swQI mrvw ky Aqy burI qrHW hwr Kw ky hmlwvr mYdwn C`f gey[

Bgvwn dws dy mrn dy bwvjUd krm cMd qy rqn cMd tly nhIN[ Cy idn mgroN cMdU dw p`qr qy jlMDr qoN muZlW dI &Oj nUM vI cVHw ilAwieAw qy iqMnW (Bgvwn dws dy pu`qr dI, krm cMd dI qy muZl &Oj) ny Pyr gurU jI „qy hmlw kr id`qw [ 3 Akqbr 1621 dy idn iPr zbrdsq lVweI hoeI ijs ivc krm cMd (cMdU dw puqr) Aqy rqn cMd (Bgvwn dws dw pu`qr qy krm cMd dw swlw) mwry gey[ cMdU dw pu`qr krm cMd dI Ajy koeI AOlwd nhIN sI qy ies qrHW cMdU dw ^wndwn ^qm hoieAw[

gurU Arjn swihb dI ShIdI dy sbMD ivc kvIAW, hor lyKkW Aqy swky nwl sbMD r`Kx vwly lokW jW aunHW dy murIdW ny keI khwxIAW GV leIAW sn: ijvyN ik mIAW mIr v`loN „id`lI qy lwhOr dI ie`t nwl ie`t KVkwaux vwsqy iejwzq mMgxw‟[ ieh khwxI mIAW mIr dy iksy murId jW iksy muslmwn lyKk dI GVI jwpdI hY[ mIAW mIr ies ShIdI nUM rokx vwsqy gurU swihb qoN iejwzq mMgx ikauN AwieAw qy is`Dw hI jhWgIr kol ikauN nw igAw? ieM\ hI cMdU dI nUMh/DI dw gurU swihb dy ijsm ‟qy sVdI hoeI ryq pYNdI vyKx Awauxw qy duKI hoxw vwlI khwxI vI cMdU dy pirvwr nUM surKrU krn vwsqy GVI geI ho skdI hY[

(kuJ bysmJ lok ies purb ‟qy ies soc nwl CbIlW lwauNdy hn ik ies nwl svrgW ivc gurU jI dy ijsm nUM kuJ TMF phuMcygI[ ieh is`KI dy ault soc hY[ auN\ qW CbIl lwaux dw ies gurpurb nwl koeI sbMD nhIN pr jy iksy ny grmI dy mOsm ivc CbIl lwauxI hI hY qW aus dI numwieS Aqy „su`Knw su`Kx‟ dI mnmiq vWg nhIN krnw cwhIdw)[

(fwktr hrijMdr isMG idlgIr)