Guru Gobind Singh & shabads (gurcharan singh mohali)

“gurbwxI iesu jg mih cwnxu”

ry jIA inlj lwj qoih nwhI]hir qij kq kwhU ky jwhI](330)

(hy bySrm mn! qYnUM Srm nhIN AwauNdI ! pRBU nUM C`f ky, ikauN hor hor Awsry qU q`kdw iPrdw hY ?)

gurU goibMd isMG jI dy pRkwS idhwVy, gurduAwirAW AMdr, pRcwrkW, kIrqnI j`iQAW, FwfIAW, Aqy h&qwvwrI s`qsMgW vwlIAW bIbIAW, ibnW ivcwry, 10vyN gurU nwnk dI pivqR s^sIAq nUM gMDlw krn dw Gor pwp krdy jw rhy hn[ ipAwry guris`Ko! ibbyk bu`DI rwhIN, Kry-Koty dI pCwx krn dw rwh PVo[ dyvIAW dw ismrn (pRQm BgOqI nUM ismrnw) C`f ky, kyvl pRBU dw ismrn kro, ikauNik “ibnu ismrn jo jIvnu blnw srp jYsy ArjwrI] nv KMfn ko rwju kmwvY AMiq clYgo hwrI] (pM.712) (Bwv:hy BweI! prmwqmw dy nwm ismrn qoN ibnW ijqnI BI izMdgI guzwrnI hY, auh s`p dI aumr vWgU (krIb 200 swl) guzwrdw hY[ s`p dI aumr BwvyN lMmI huMdI hY, pr swrI aumr (bymu`K bMidAW vWg) Awpxy AMdr, hornW nUM f`sx leI, zhr pYdw krdw rihMdw hY[ ismrn qoN vWiJAw ho ky mnu`K jy swrI DrqI dw rwj BI krdw rhy, qW BI Awi^r mnu`Kw jIvn dI bwzI hwr ky hI jWdw hY[(not:jy pRbMDk log scweI nhIN sm`J rhy, G`t qoN G`t, aunHW dy prvwrk mYNbrW vloN Apxy bzurgW dI BlweI ^wqr, sucyq krn dI izMmyvwrI bxdI hY, “fYfI, ik`Dry jIvn dI bwzI hwr ky nw cly jwieE”[

mOjUdw gurduAwrw pRbMDk (igxqI dy SrI&, gurmuKW qoN i^mw mMgdy hoey), ieqny nkwry Aqy ApxI izMmyvwrI qoN Avysly ho gey hn, hyT il`KIAW rcnwvW, ibnW ivcwry, Aqy ibnW rok-tok, gurmiq igAwn qoN kory pRcwrkW nUM gurdvwrw styjW qoN pVHx dI CUt dy r`KI hY:-

  1. dyih iSvw br moih iehY ] 
  2. imq`r ipAwry nUM hwl murIdW dw kihxw[
  3. ieh jorI jIXY jug cwr iqhwrI
  4. siuD jb qy hm DrI bcn gur dey hmwry] 
  5. Xwqy pRsMn Bey hY mhwmun dyvn ky qp mYN suK pwvYN[
  6.  Ab mYN AwpnI kQw bKwno[ hym kuMt pRbq hY jhW[…mhwkwl kwlkw AwrwDI[
  7. mur ipq pUrb kIAs pXwnw] BWq BWq ky qIrQ nwnw[
  8. hy riv hy sis hy krunwinD myrI AbY ibnqI suin lIjY[
  9.  hmrI kro hwQ dY r`Cw[
  10.  ipRQm BgOqI ismr kY[

 

 

dyih iSvw br moih iehY, SuB krmn qy kbhHUM n troN]
n froN Air soN jb jwie lroN, inscY kr ApnI jIq kroN]
Ar isK ho Awpny hI mn ko, ieh lwlc hau gun qau aucroN]
jb Awv kI AauD indwn bnY, Aiq hI rx mih qb jUJ mroN] CMd 231]

bicqR nwtk (AKoqI dsm grMQ) dy pM.30 qoN 33 qk[ Akwl ausqiq khI jWdI rcnw dy CMd nM. 211-230 (20 CMdw dI Aw^rI pMkqI “jY jY hosI mhKwsur mrdn…” dyvI durgw dI AQvw kwl dI ausqiq kr rhI hY, ikauNik mwrkMfyX purwx ivc il`KIAW kQwvW Anuswr dyvI durgw ny mihKwsur, cMf, muMf, rkqbIj Awidk dYNqW nUM &rzI mukwbly „c mwirAw sI[ dyvI durgw dI ieh kQw ies grMQ ivc iqMn vwr ilKI hY (1.cMfI cirqR aukiq iblws, 2.cMfI cirqR, 3.cMfI-BgOqI dI vwr)[ ies gRMQ dy rcnhwry iqMn kvI hn: kvI SXwm, kvI rwm qy kvI kwl[iqMnw ny cMfI dI vwr ilK ky durgw dyvI pRqI AwpxI Atut SrDw pRgtweI hY[ qIjI vwr „sRI durgw kI vwr (vwr sRI BgauqI jI kI pM.119-127 q`k ilKI hY[)

ieh khwxI pMnw 74-99: cMfI cirqR auykiq iblws (pihlI cMfI kQw) AMdr ilKI hY[ ies pRsMg Anuswr dyvI cMfI (durgw jW cMfkw) dw mDukYtB, mihKwsur, suMB Awidk dYNqW nUM mwrn dw izkr hY[ khwxI Anuswr, ivBcwrI Aqy AXwS „rwjy ieMdr‟ dw rwj dYNqW ny Koh ilAw qW dyvI ny dYNqW nUM mwr ky ieMdr dw KoihAw rwj vwps duAwieAw[ auprMq dyvI Alop ho geI-

“lop cMfkw hoie geI surpiq ko dy rwj]”[ iPr irSI munI Aqy hor dyvgx, rwjy idMdr dyvqw dI AwrqI krdy d`sy gey hn[

(bRhmy dw pu`qr mwrkMfy irSI dy ilKy mwrkMfy purwx dy 82-94vyN AiDAwvW dy 700 slok, siq sX, dyvI durgw dI mihmw Aqy dYNqW dw nwS krn vwlI kQw)[

auprokq Aqy ies qoN pihlw, dovyN CMd durgw dyvI dI kQw kridAW kvIAW ny aucwry hn[ “durgw qU iCmw qU iSvw rUp qyro”[ spSt hY ik iSvw dw ArQ dyvI durgw hI hY, ijs dI kQw mwrkMfyX irSI ny 700 slokW ivc il`KI hY[auprokq iSvw Bwv pwrbqI qoN vr mMgx vwlw mhWkwlI (kwilkw) dw Bgq „kvI iSAwm‟ hY, ijs ny cMfI cirqR aukq iblws dI smwpqI auprMq 231vyN AMk ivc „dyh iSvw br moih iehY‟ vwly svYXy duAwrw iSvw qoN vr mMigAw hY, ijsnUM Aglw Bwv 232vW AMk vwlw svYXw hor vI spSt krdw hY[ XQw: cMf cirqR kiv`qn mYN, birny sB hI rs rudR meI hY] 233vW AMk vwlw svYXw ies pRkwr hY:- “grMQ siq sieAw ko kirE jw sm Avru nw koie]” (not:jo log gurU goibMd isMG jI vlON dyvI durgw pwsoN vr mMgvw rhy hn, drgwh „c pRBU aunHW dw kI hwl krngy, soc ky kMbnI Cu`tdI hY[ r`b dw Bau r`K ky, zrw soco! svws svws AkwlpurK dw nwm jpx vwly siqgurU jI dy m`Qy qy Aijhw klMk mVH ky sMgqW srbMsdwnI gurU dw ikho ijhw siqkwr kr rhIAW hn ? mMUhoN rvwieqI l`K l`K vDweIAW idMdy, nwl hI klZIDr nUM byie`zq krky, Srm mihsUs nhIN krdIAW[ l`gdw hY, A`j dy is`K, AikRqGnqw dI Aw^rI sImw vI pwr kr gey hn[ pRbMDk qW idn vyly A`KW mIc ky Sor pwauNdy hn, „sUrj ciVHAw hI koeI nhIN, cwroN pwsy hnyHrw hI hnyHrw hY[^Yr, lUxhrwmI gunhgwrW nUM siqgurU sum`q bSxgy[(not: ijhVy prvwrW ny Apxy GrW-d&qrW „c pUrw jW ies svYXy dI pihlI lweIn nUM gurbwxI smJ ky tMigAw hY, jy gurU dw fr r`Kdy hn, qurMq lwh ky swV dyxw bxdw hY)[

  1. imqR ipAwry nUM hwl murIdW dw kihxw” [ ieh ^Xwl bicqR nwtk dy s&w 709 qoN 712 qk 10 bMdW vwly sMgRih iv`c 6vW gIq hY[ rwgI s`jx, bZYr socy-smJy, Aqy Srm lwh ky, gurU gRMQ swihb dI mOjUdgI iv`c, mnHw krn dy bwvjUd, pVHI jw rhy hn[ ieiqhws ieh d`sdy hn, cmkOr dI gVHI qoN inkl ky mwCIvwVy iv`c ie`t dw isrhwnw kr ky, ivSrwm kridAW, AkwlpurK pRQwey gw ky Apxw sMdyS Byj rhy hn[ pihlW qW ieiqhwsk gvwhI dI AxhoNd kwrn, ieh is`D nhIN huMdw ik jMgl „c ^Un dy ipAwsy, duSmxW nwl iGry hoey, dsvyN pwqSwh, jdoN zrw ijMnw KVwk vI duSmx dw iDAwn Apxy v`l iK`c skdw sI, ikauN koeI gIq gwauxgy[ jy mMn lE gwieAw vI hY, qW suixAw Aqy il`iKAw iks ny ? au`Qy qw dUjw bMdw hY hI nhIN sI[ iqMny isMG qW dyr bwAd pujy sn[ies ^Xwl dI ivcwr krn „qy spSt pqw l`gdw hY, gurU goibMd isMG jI ieqnw hlky iksm dw gIq nhIN sn gw skdy[ Awp, Awqmk aucweIAW dI iS^r CUhx vwly mhwn kvI Aqy r`b rUp pUrn gurU hn[ nO gurU ivAkqIAW dI bwxI Aqy ArQW dy igAwqw hn[ ies sbMDI, au`c kotI dy gurmuK ivdvwn,u ig.Bwg isMG (AMbwlw) Anuswr, Asl „c “XwrVy dw swnUM s`Qr cMgw” vwlw gIq „hIr slytI‟ ny rWJy dy ivCoVy iv`c Apxw drd BirAw i^Awl pRgt kIqw hY, jo shI vI l`gdw hY[ ies sbMDI „vwrs Swh‟ Aqy „dmodr‟ Awidk SwhrW vloN ik`sy vI bxy hoey hn, Aqy BweI gurdws jI ny vI idRStWq vjoN vriqAw hY ik “rWJw hIr vKwxIAY auh iprm iprwqI”[ hr koeI jwxdw hY ik „rWJw‟ jwiq dw iek nOjuAwn, DIdo nwm kr ky q^q hzwry (hux pwksqwn) dw vsnIk sI Aqy JMg Sihr  dI hIr nwm kr ky „isAwl jwiq‟ dI j`tI cUck dI DI sI[ rWJy Aqy hIr dw Awpo iv`c AQwh ipAwr pY igAw[pr mwipAW ny zbrdsqI hIr dw ivAwh „rMgpur KyiVAW‟ iv`c kr id`qw[KyVy iek mMnI pRmMnI au`GI jwiq hY Aqy izlw JMg iv`c ienHW dy nwm auqy rMgpur KyiVAW dw iek ipMf hY[ ieh KyVy BwvNy srdy pu`jdy bhuq hI AmIr sn, pr „hIr‟ dw i^Awl (iDAWn) hr smyN rWJy v“l hI sI, ijs leI auh rWJy pRqI Awpxw i^Awl ieMj prgt krdI hY ik „qyry ivCoVy iv`c ieh AmIrI dIAW suK suivDwvW, rjweIAw gDyly myry vwsqy rog jW „duKdweI‟ hn, blik nwgW vWgU f`sdy hn[qyrw ivCoVw ksweIAW dy ibMg (crbI k`Fx vwlw sUAw) shwrx vWgU hY[ “qyyry kol rihMidAW mYnUM BuMjy soxw (s`Qr) vI suKdweI sI, pr KyiVAW iv`c rihxw myry vwsqy q`pdw bldw B`T hY”[

ivcwrn vwlw ivSw hY iek gorI, ic`tI cmVI nwl ipAwr krn vwlI j`tI „hIr‟ dw ivjog-i^Awl ik`Qy qy inrMkwr, AkwlpurK dy pRymIAW dw ipAwr ik`Qy! mu`kdI g`l, „surwhI‟ Aqy „ipAwlw‟ jW „KyVy‟ Awidk SbdW dI vrqoN gurU pwqSwh kdy vI nhIN sI kr skdy [ ieh kyvl niSAW dy pRymI, swkq mqIey kvI ny guris`KW nUM DoKw dyx vwsqy AwpxI rcnw gurU pwqSwh vlON drswaux ihq „imqR ipAwry‟ vwly isrlyK nwl pw.10 iliKAw hY[ (not:BweI mnI isMG vwlIy poQIy „bicqR nwtk‟ jo rwjw gulwb isMG syTI dy Gr nvIN id`lI ivc aup`bD hY, auprokq gIq Sbd hzwry vwly 10 sbdW smyq hY hI nhIN)[

ies leI jog Bwsdw hY, „im`qr ipAwry nUM hwl murIdW dw‟ gIq nUM gwaux vwly bwkI rwgI s`jx vI ies &rzI gIq jW KXwl nUM pVHnw bMd kr dyx, AwpsI iz`dbwzI kwrn gurU dI hyTI ikQoN q`k vwjb hY! EVk nUM s`c ny s`B dI smJ „c Aw pRgt hoxw hY[

  1. svYXw Fol imRdMg bjy sB hI Gr, Xo pur Awj kulwhl BwrI] gwvq gIq bjwvq qwl idvwvq Awvq nwgir gwrI] Byr hzwr bjI iek bwr mhW Cib Xwr hsYN imil nwrI]
    dyih AsIs khY jgdIS ieh jorI jIXY jug cwr iqhwrI”]

(cMgI gl hY, sm`Jdwr rwgI s`jxW ny auprokq gIq k`cI rcnw smJ ky pVHnw C`f id`qw hY, pr Ajy vI keI rwgI vIr ies gIq nUM AnMd kwrj mOky, mirAwdw smJ ky pVHdy hn[ ies gIq dw A`gw-ip`Cw jW khwxI dw ipCokV jwxy ibnW, gurU goibMd isMG jI vloN ivAwh vwlI joVI nUM AsIs smJ ky, pVHdy hn[ ieh iek mnoklpq khwxI dw ih`sw hY[ „bicqR nwtk‟ poQw, jo iksy sUrq 10vyN gurU swihb dI rcnw nhIN hY[ pr FITpuxy dI ibrqI kwrn, dsvyN pwqSwh vloN, nv-ivAwhI joVI nUM AsIs d`s ky pVHdy hn[ ies dw mu`F bicqR nwtk (AKOqI dsm grMQ) ivc AOrqW dy 405 m`kr-PrybW ivcoN 108vW cirqR (lu`cIAW-ivBcwrn qIvIAW dy mkr Pryb BrI) iksy hor ssI-punUM dI duinAwvI pRym khwxI (love story) dw ih`sw hY[ sMKyp „c, “ieMdr dy drbwr dI rMBw nwm dI ApCrw dI suMdrqw nUM vyK ky kplmunI dw vIrj pwq ho ky DrqI au`qy if`gw Aqy ausy vyly rMBw nUM grB Tihr igAw[aus ny grB nUM smuMdr iv`c su`itAw ijs qoN iek suMdr kMinAw bx ky ikqnw icr smuMdr iv`c qrdI rhI[rwjw bRhmd`q ny aus nUM smuMdroN bwhr k`iFAw Aqy Drm dI DI kr ky pwilAw, aus dw muK cMn vrgw vyK ky aus dw nwm s`sI riKAw (s`s-cMdRmw)[(not kplmunI ivSnUM dy cOdW gvn AvqwrW ivcoN iek Avqwr Aqy SWK Swsqr dw krqw hY)[s`sI j`d jvwn hoeI, aus dw ivAwh rwjw punUM nwl qih hoieAw[ ivAwh smyN ipMf dIAW qIvIAW gIq gwaux (ladies sangeet) leI AweIAW qW auprokq svIXw pVH ky AsIsW id`qIAW geIAW[gurbwxI dI QoVHI bhuq sUJ r`Kx vwlw jW dsmyS ipqw dy au`cy-su`cy jIvn qoN vwikP kI koeI ienswn Aijhw il`K skdw hY?

  1. Xwqy pRsMn Bey hY mhWmuin dyvn ky qp mY suK pwvYN]
    jgX krY iek byd rrY]Bvqwp hrY imil iDAwnih lwvYN]
    Jwlr qwl imRdMg aupMg rbwb lIey sur swj imlwvYN]
    ikMnr gMDRb gwn kry gin jC ApCr inrq idKwvYN]54]
    sMKn kI Dun GMtin kI kir PUln kI brKw brKwvYN[

AwrqI kot krY sur suMdr pyK purMdr (ieMdr) ky bil jwvYN]

dwn q d`Cn dYkY pRd`Cn (pRkrmw) Bwl mY kuMkm A`Cq (cwvl) lwvyN]
hoq kulwhl (Sor) dyvpurI imil dyvn ky kuil mMgil gwvYN] 55] dohrw] AYsy cMf pRqwp qy dyvn bifE pRqwp]

qIn lok jY jY krY rrY nwm siqjwp (durgw spqSqI)]56]

(Bwv:dyviqAW dw qyj pRwqwp v`iDAw dyK ky nwrd Awidk munI pRsMn hoey… jwnvrW dI blI dy ky X`g kIqy gey… keI iek vyd mMqRW dw rtn hoieAw… imRdMg Awidk keI iksmW dy swzW nwl ikMnr, gMDrbW ny gIq gwey, j`K Aqy Ap`CrW ny nwc kIqy, sMK Aqy GiVAwl vjwey, kroVW dyviqAW ny PulW dI brKw krky ieMdr dyvqw qoN bilhwr ho rhy hn, bRwhmxW nUM dwn qy dkSxw dy ky, ieMdr dI pRkrmw kr ky cMdn qy cwvlW dw itkw m`Qy qy lgwey, dyvpurI ivc Sor micAw hoieAw hY, dyviqAW dw mMgl gwn@ ho irhw hY[ cMfI dy qyj-pRqwp Aqy dYNqW pwsoN rwj vwps imlx kr ky dyviqAW dI SoBw vDI[ iqMnW lokW ivc cMfI dI jY jY kwr hoeI Aqy durgw (spqSqI, mwrkMfyX purwx ivcoN ) dw pwT kIqw[

not: ijvyN aupr ibAwn kIqw hY, fyirAW dI gl C`fo, tkswlW qoN BrqI hoey grMQI, isMG s`Bw gurduAwirAW AMdr, cvr q^q dy mwlk, gurU grMQ swihb dI mOjUdgI „c pihlW gurU nwnk swihb vloN aucwrI “ggn mY Qwlu……vwlI AwrqI, auprMq Bgq DMnw jI dw aucwrn kIqw Sbd „gopwl qyrw Awrqw‟ pVHx qoN bwAd ic`mitAW, KVqwlW, CYixAW, sMKW Aqy GiVAwlW dy pUry zor nwl ij`dI nFHyy ibnW smJy, Sor mcwauNdy auprokq svIXw pVHdy hn[kI ^br, k`l nUM kuVIAW muMfy fWs krn l`g pYx[b`qIAW buJw ky nwm-ismrn, j`p q`p copihry qW SurU ho cu`ky hn[ koeI rok-tok nhIN hY[ ieMj l`gdw hY gurU nwnk dw drbwr lu`gw ipAw hY, s`B pRbMDk Aqy gRMQI-BweI, GUk su`qyy hn[ jo ijs dy jIA Awvy kyskIAW sjw ky, pVH jwey, ienHW dI blw qoN[ pRbMDkW dI socnI huMdI hY, golk „c mwieAw qW v`D hI rhI hY, hor kI cwhIdw hY[

  1. Ab mY ApnI kQw bKwno]qp swDq ijh ibiD muih Awno]
    hymkuMt prbq hY jhW] spq isRMg soBq hY qhW]
    ……qhW hm AiDk qpisAw swDI mhwkwl kwilkw ArwDI]…
    qp swDq pRB moih bulwieE]

(koeI nwrml bu`DI vwlw bMdw d`sy! pRBU ny ik`Qy bulwieAw ? aus dw koeI ^ws itkwxw qW hY nhIN, pRBU qW srv-ivAwpk hY, ausdw koeI Awkwr Aqy Skl nhIN hY[)

Asl „c hymkuMt sYNkVy phwVIAW dy smUh ivcoN, iek phwVI nUM &rzI nwm id`qw igAw hY[ swkq-mqIey (gurbwxI Anuswr-“swkq qy sUkr Blw”…Bwv swkq nwloN sUAr cMgw hY, jo G`to-Gt ipMf qW sw& r`Kdw hY[ ieh ivSy-ivkwrI kvIAW dI rcnw hY[ kuJ svwrQI lokW ny ies nMU gurU goibMd isMG jI dy ip~Cly jnm nwl joV ky iesnUM ieiqhwsk q`p AsQwn bxwaux dw Xqn kIqw hY[ swkq mq dy DwrnI (mhWkwl-kwlkw dy ArwDk) kvI „sXwm‟, „rwm‟ Aqy „kwl‟ ny kptI cwlW rwhIN ies kQw nUM ies qrHW iliKAw hY, ieauN l`gy, dsm ipqw Awp il`K rhy hn[ ies dI pRmwixkqw sbMDI koeI ie`k vI puKqw dlIl nhIN id`qI jw skdI, ijs nwl ies AsQwn dw gurU goibMd isMG jI nwl vwsqw hovy[ b`s ie`k pwlqU Byf nUM aus phwV aupr cVHw ky, pRcwr kr id`qw: „auh vyKo quhwfI v`fI BYx (iSMgwrI Byf) phwV qy cVH geI hY, ip`Cy hor ByfW (Drm dy nW „qy mOj-msqI vwly p`tkwDwrI muMfy) qor id`qIAW, Aqy ies qrHW ibnW socy ivcwry, gurbwxI qoN tu`ty bwhroN is`K l`gdy, hyrw-PyrI Aqy fuplIkyt pwrts vyc ky, kmweI byihswbI mwieAw roVHx leI v`fIAW motr g`fIAwW dy hMkwr ivc gRsy log, Dwrmk Xwqrw dy bhwny, ih`l stySn dI sYr krn, gurU goibMd isMG pwqSwh, ijs ny smu`cI mwnvqw nUM gurU grMQ swihb dy lV lgwieAw hY, nUM br&Ily phwVW aupr l`Bn dOVy jw rhy hn[ ieqnw vI Bu`l gey hn, „ijs gurU dy drSn krn hymkuMt jw rhy hn, aus gurU dI vsIAq kihMdI hY ? “myry ip`CoN, sdIv kwl leI, gurU grMQ swihb nUM hI pRgt gurU sm`Jxw[ gurbwxI pVHn, ivcwrn, Aqy pwln krn nwl myry drSn vI hoxgy, Aqy myry nwl g`lW-bwqW vI hoxgIAW‟[ pr mwieAw dy nSy „c BUqry, AMnHNy qy boly hoey mwieAwDwrI, gurU-hukmW dI inKyDI krdy hn[ dsvyN pwqSwh ny AwpxI 42 swlW dy jIvn kwl dOrwn, kdI hymkuMt prbq dw nW q`k nhIN ilAw, nw hI kdI Xwqrw krn dw pRogrwm aulIikAw[iksy isMG nUM ies bwry pqw nhIN l`gw, ieQoN q`k ik mwqw gUjrI jI, ipqw gurU qyZ bhwdr swihb, cwroN swihbzidAW nUM vI ^br nhIN sI[

ieiqhwsk Koj Anuswr, bwbw bMdw isMG bhwdur dI ShIdI qoN kw&I swl bwAd, iksy pMQ doKI ny bicqR nwtk grMQ iqAwr kr ky, dunIAw Br dw JUT, AnhoxIAW khwxIAw, gpOVy, Aqy ivBcwrn AOrqW dy m`kr–PrybW nwl gMDlyy kIqy 1428 pMinAW Bwv gurU grMQ swihb dy Awkwr brwbr, l`cr kivqwvW dw ieh poQw is`K pMQ dy vyhVy „c ilAw DirAw[ aus smyN jMglW, byilAW, mwrUQlw „c idn k`tI krdy, duSmnW nwl jUJdy isMGW ny hwlwqW qoN ivvS ies nUM kImqI rumwilAW iv`c F`k ky r`K id`qw[ muV ky nw smW imilAw, nw hI iksy bhuqw iDAwn id`qw[ A`j, jdoN ku`J gur-AsQwnW AMdr ies dw mMjw cvr q^q dy mwlk, gurU grMQ swihb dy brwbr lgwaux dI iGxwauxI koiSS SurU hoeI, qW is`K ivdvwnW, Aqy pMQ-drdI KojI s`jxW dw ^dSw shI in`kilAw[ ieh is`K Drm nUM jVoH auKwVn dI gupq kucwl sI[ jd KolH ky dyiKAw qW gurU nwnk dI dsvIN joiq, gurU goibMd isMG jI dy pivqr Awcrn nUM ies k`dr plIq kIqw igAw hY ik koeI ZYr is`K vI sux ky prySwn ho jWdw hY[ pr kyvl m`Qy tykx q`k sImq is`K smwj, bwxI Aqy gurU dI mhwn hsqI Aqy gurU dI vifAweI qoN kory, Awpxy hI gurU, ijs dIAW kurbwnIAW, Aqy sMswr nUM v`DIAw Awcrn („hm ly jwno pMQ aucyry‟) dw DwrnI „^wlsw pMQ‟ vrgI sogwq, ijs dI imswl nhIN imldI, id`qI[ aus gurUu nUM Awcrn p`KoN hyTW fygx leI, ies poQy nUM sQwipq krn dw AprwD is`K (jW is`K ByK Dwr ky) Awp hI kr rhy hn[ hwlWik ies pusqk dIAW l`cr rcnwvW bwry pVH-sux ky, ieMnHW dy hI prvwrW dIAW sUJvwn bIbIAW iesnUM gurU ikRq nhIN mMndIAW[ roz lwhnqW idMdIAW hn[ A`j mwieAw dy nSy „c ieqny AikRqGx ho gey hn, gurU dI koeI isiKAw jW sMdyS nhIN suxdy, aultw ausy gurU dI iezq rolx dy Awhry l`gy hn[

jy QoVHI bhuq is`KI dI kxI hymkuMtAW AMdr bcI hY, qW smJ lYx, iksy duSt dmn ny nw qW hymkuMt prbq aupr qp swiDAw, Aqy gurbwxI isDWqW ivprIq, nw hI ibnw mW-ipE qoN, K`l ivcoN iksy dw jnm hoieAw, nw hI mhWkwl Aqy kwlkw dyvI dI ArwDnw kIqI, nw hI iksy dyvI qoN vr mMigAw[s`B &rzI khwxIAW Aqy im`Q dw pwswrw kIqw jw irhw hY[ koeI d`sy gurU goibMd isMG jI ny ikhVw gunwh kIqw hY, A`j is`K Awpxy hI ipqw dI p`g Bry bwzwr „c ikauN rolx l`gy hn[

ies leI ieh idVH ivSvwS hr ie`k nwnk nwm-lyvw is`K dy mn ivc hovy ik d`sW gurUAW dy prq`K drSn, Aqy g`lW-bwqW, kyvl Aqy kyvl gurU grMQ swihb dI bwxI ivcoN hI hovngy[ ies bwxI dw AwrMB mUl jW mu`K isDWq “<siqnwmu krqw purKu inrBau inrvYru Akwl mUriq AjUnI sYBM gurpRswid]” qoN lY ky, muMdwvxI m.5 “Qwl ivic iqMin vsqU peIE squ sMqoKu vIcwro…]” auprMq Akwl purKu dy Sukrwny vjoN slok m.5 “qyrw kIqw jwqo nwhI mYno jogu kIqoeI…”[(pM.1429) „qy smwpq hY[

auprokq rcnwvW qoN ielwvw, gurbwxI isDWqW ivprIq, iesy poQy „c ie`k hor ku&r iliKAw hY-

  1. mur ipq pUrb kIXis pXwnw] BWiq BWiq ky qIrQ nHwnw]
    jb hI jwq iqRbyxI Bey] puMn dwn idn krq ibqey]
    qhI pRkws hmwrw BXo] ptnw shr ibKy Bv lXo]………

ieh ivcwr vI ausy kVI dw ih`sw hn, ijs dw izkr pihlW kIqw hY[ jy gurU gRMQ swihb nUM s`cy idloN lok-prlok „c shweI hox vwlw gurU mMndy hW, qW bwxI dw qIrQ ieSnwnW sbMDI ivcwr hY:-
“qIriQ nwie Aru DrnI BRmqw, AwgY Taur n pwvY] aUhw kwim n AwvY ieh ibiD Ehu logn hI pqIAwvY]”(pM. 216) (Bwv:ijhVw mnu`K qIrQW qy ieSnwn krdw hY, qy iqAwgI bx ky DrqI qy rtn krdw iPrdw hY, auh vI pRBU dI drgwh ivc QW nhIN l`B skdw[ Aijhw ByKI isr& lokW nUM hI Awpxy DrmI hox dw inscw krvw irhw huMdw hY)[iPr, ijs gurU (nOvyN pwqSwh) bwry qIrQW dy

ieSnwn dw doS lgw rhy hW, aunHW dw Apxw b`cn hY-“khw BieE qIrQ bRq kIey rwm srin nhIN AwvY](pM.830) (Bwv:jy mnu`K prmwqmw dI srn nhIN pYNdw, qW aus dy qIrQ-Xwqrw krn dw koeI lwB nhIN)[ ieh khwxI vI gur-aupdySW ivprIq ivcwr idMdI hY, ik gurU swihb pu`qr dI pRwpqI leI qIrQW aupr ieSnwn Aqy puMn dwn krdy hoey iqRbyxI (Alwhwbwd) pujy, qW goibMd rwie grB „c Awey, Aqy auprMq ptnw Sihr jnm hoieAw[ kYsy aulty Aqy gurmiq isDWqW dI inKyDI krn vwly ivcwr hn ? ies dw Bwv ieh inkldw hY ik ies bicqR nwtk poQy dw ilKwrI jwx-buJ ky gurmiq dw KMfx krx vwlIAW ilKqW il`K irhw hY[

  1. hy riv hy sis hy kruxwinD myrI AbY ibnqI sun lIjY]
    AOr n mWgq hau qum qy kCu cwhq hoN icq mYN soeI kIjY]
    SsqRn sON Aiq rx BIqr jUJ mroN qaU swc pqIjY]
    sMq shwie sdw jg mwie ikrpw kr sXwm iehY br dIjY]

ieh rcnw Swkq mqIey kvI „sXwm‟ dI ikRSnwvqwr ivcoN lY ky pVHI jWdI hY[ keI rwgIAW ny ies nUM AwrqI dw ih`sw bxw r`iKAw hY[ies rcnw „c vI ASlIlqw Aqy bRwhxvwdI AMS bhuq BwrU hn[ isr& Xu`D ivc juJ`x vwlI g`l pVH ky ku`J Bu`lV qy nwsmJ vIr ies dy gurmiq AnuswrI hox dw BulyKw Kw lYNdy hn[ Xwd r`Kxw cwhIdw hY,AsIN iksy sUrj, cMdRmW jW iksy hor gRih dy pujwrI nhIN hW[

ku`J rcnwvW jo AsIN hr roz pVHdy hW, pr kdy nhIN soicAw ieh iks dI ilKq hY, Aqy iks grMQ iv`c il`KIAW hn[ijvyN:

  1. suiD jb qy hm DrI bcn gur dey hmwry]
    puq iehY pRn qoih pRwn jb lg Gt Qwry]
    inj nwrI ky swQ nyhu qum in`q bFYXhu]
    pr nwrI kI syj BUil supny hUM n jYXhu] (iqRAw cirqR nM. 21)

(ieh vwikAw ikQy dw hY, Aqy kOx ibAwn kr irhw hY, sux ky, (tkswlW dy mu`KIAW nUM C`f ky), koeI bhuq nIvW if`igAw bMdw vI ies Gtnw aupr ieqbwr nhIN krygw[AMndpur dw rwie (Bwv ieSwrw gurU goibMd isMG jI v`l hY), A~DI rwq nUM ie`k kMjrI dy koTy qy Bys bdl ky, mMqr is`Kx leI gey[ jd vysvw kol Ps gey, qW rwie kihMdw ik „lok myry pYrIN pYNdy hn, myrI pUjw krdy hn, qy ies qrHW myry qy fory pwauNdI qYnUM Srm nhIN AwauNdI ?‟ jd kMjrI ny ij`d PV leI, qW rwie kihMdw–„iSv jI dw iDAwn Dr, kwm vwSnw v`s „c ho jweygI‟[ j`d iksy dlIl nwl vysvw ny KihVw nw C`ifAw qW rwie ny gur-aupdySW dw vwsqw pwieAw ik „myry ipqw ny aupr ibAwnI isiKAw id`qI hoeI hY[ ies qoN bwAd dI vwrqwlwp Aqy khwxI byh`d sVHWd BrI hY, ijs kwZz aupr ilKI jwvygI, auh vI plIiqAw jwvygw[ies leI, koeI vI s`jx ^ud pVH skdw hY[(iesy qrHW CyvyN pwqSwh, gurU hirgoibMd swihb dy Awcrn nUM DuMDlwauNdI Aqy nIvW fygdI pusqk, „gur iblws pw. 6yvIN‟, ijs dy ilKwrI dw Aqw-pqw nhIN, is`K pMQ dI kyNdrI Dwrmk jwxI jWdI sMsQw, SRomxI gu.pR.kmytI ny Cpvw ky, q`^q dy pujwrI vloN inrdyS jwrI kIqy gey hn, ies dI kQw hryk gurduAwrw swihb ivc kIqI jwvy, ies dI AMdrUnI Bwvnw dw iksy nUM pqw nhIN l`gw[

  1. “hmrI kro hwQ dY r`Cw] pUrn hoie icq kI ie`Cw” vwlI cOpeI[

(Bwv hy mhWkwl jIE myrI Apxw h`Q dy ky r`iCAw kro, ijs nwl myry idl dI ie`Cw (suKxw) pUrI ho jwey[ieh rcnw 405 l`cr kivqwvW (iqRXw cirqRW) dw Aw^rI (mhWkwl vwlw) cirqR hY[ ies cirqr dy 405 hI AMk hn[(cirqR dI smwpqI auprMq iliKAw hY: -ieiq sRI cirqR pwKXwny… suBmsq…]405]7555]‟ ieh is`D krdy hn ik ieh swry 405 cirqR icqRvqI ngrI dy rwjy icqR isMhu dI khwxI aupr ADwrq hn[)[ ies ivcoN,DoKw dyx leI, pMQ-ivroDIAw ny bMd nMN 377 qoN 401 q`k 25 bMd (keI sMprdweI fyrydwrW 403 q`k, 27 bMd v`Kry kr ky), cOpeI im`Q ky, is`K pMQ dy m`Qy mVH id`qI hY[ies aupr ikDry vI pw.10 nhIN il`iKAw hoieAw[ isrlyK hY- kibXo bwc bynqI]cOpeI]”, gutky Cwpx vwly pRkwSkW ny Apxy vloN „pw.10‟ iliKAw hY[ ies nUM ieqnw prp`k krvw id`qw igAw hY ik is`K iesnUM pVHy ibnW nhIN rih skdy[ dUsry SbdW „c ies nUM pVH-pVH ky, gurU goibMd isMG jI dI inrwdrI krdy hn[

  1. ipRQm BgOqI ismr kY ………[

auprokq isrlyK BgauqI dI vwr dI pihlI pauVI dI pihlI pMgqI hY, jo Ardws krn smyN ArMBqw iv`c pVHI jWdI hY[ sUJvwn guris`K jo BgauqI dw ArQ AkwlpurK nhIN mMndy Aqy inrol „durgw dyvI‟ smJdy hoey vI SrDwlUAw dI bhu-igxqI vloN rOlw pwaux qoN fridAW auGV ky AwpxI Awqmk Awvwz pRgt krnoN iJ`Jkdy hn[ 55 pauVIAW dI ies vwr dw sbMD durgw dyvI nwl hY, jo A^Ir iv`c ilKy SbdW qoN spSt ho jWdw hY[“durgw pwT” bxwieAw sBy pauVIAw]Pyr n jUnI AwieAw ijn iehu gwieAw]

QoVHI-bhuq sUJ-bUJ vwlw is`dkvwn guris`K ieh mMnx nUM iqAwr nhIN hovygw, ik durgw pwT bxwaux (r`cx) vwlw kvI gurU goibMd isMG hY ? aupoRkq dohW qu`kW spSt qOr „qy iek dyvI-aupwSk kvI vloN aucwrn kIqIAW hn, jo Kuly-fulHy SbdW ivc kih irhw hY ik ijhVw purK durgw pwT ArQwq vwr sRI BgauqI jI dIAW 55 pauVIAW dy pwT dw gwien krygw, auh jnm-mrn dy gyV iv`c nhIN Awvygw[ iesy leI keI sUJ-bUJ hIxy SrDwlU is`K svyry au`Cl-au`Cl ky ies dw pwT krdy Aqy gwauNdy hn ik „iPr n jUnI AwieAw ijn ieh gwieAw‟[ hlwWik scweI ieh hY, „iPr-iPr jUnI AwieAw ijs ijs gwieAw”[

hor iksy nUM kI rovogy, SRomxI kmytI vloN Ardws sbMDI pRkwiSq pusq`k iv`c BgOqI l&z dy nwl ikRpwn (qlvwr) dw ic`qr SkqI dy pRqIk vjoN idKwieAw igAw hY[ jo gurmiq isDWqW dI Gor aulMGxw hY[ gurmiq ivcwrDwrw, SSqrW dI pUjw nhIN isKwauNdI[ ikRpwn jW qlvwr dw Awpxw koeI idmwZ nhIN huMdw[ ausny qW Awpxy clwaux vwly dy ishwb nwl c`lxw hY[ „ikRpwn‟ dI pUjw qoN auqswihq ho ky keI rwgI ibnw socy smJy hI “jY qygM, jY qygM (bic`qr nwtk) gwauNdy hoey SSqr pUjw iv`c aulJy pey idKweI dy jWdy hn[ieqnIAW ivcwrW hI hzm ho geIAW, ies vrHy dw gurpurb mnwieAw s&l smiJAw jwvygw[

AMq „c s`c jo bhuq kOVw lgygw, pr &wiedw dyvygw, sux lYxw zrUrI hY[ A`j kl, izAwdw qr sMgqW dw iksy kIrqn-kQw nwl srokwr hI nhIN id`sdw, ku`J dhwikAW qoN pRbMDkW vloN AijhI jugq prp`k krvw id`qI geI hY, gurpurb dw idn hY, m`Qw zrUr tykxw hY, koeI kIrqnIAw jW pRcwrk kI bol irhw hY, koeI mql`b nhIN r`iKAw[ pRSwid lY ky Kw ilAw hY, lMgr dI vwrI AwvygI, C`k ky Gr nUM muV jwvWgy, jy koeI jwx-pCwx dw bMdw iml ipAw qW gurpurb dI ie`k l`K vDweI zrUr dyvWgy[b`s ho igAw gurpurb mnwauxw, hor kI lYxw hY ? rwq nUM kMDW aupr momb`qIAW jgw dyvWgy, gurU dw aulHwmw lwhuxw sI, lwh id`qw[ keI virHAW qoN ievyN krdy Aw rhy hW, iksy ny nhIN slwh id`qI koeI gurbwxI dw tIkw hI ^rId ky pVHx dI Awdq bxw lau? KMfy dI pwhul bwry kI ivcwr hY, kdoN C`kogy? r`b dy bwj iksy vyly AicMq pY skdy hn[aus vyly kI hovygw[ dsm ipqw dy jIvn kwrnwmy, mnu`Kqw nUM dyx, praupkwrI syvwvW, jMgW ju`DW dIAW ij`qW, AOkVW dw swhmxw krn bwry, rihqW-kurihqW, swihbzwidAW dIAW lw-imswl kurbwnIAW, isMG sUrbIrW dw gurU pRqI ipAwr Aqy isdk bwry koeI jwxkwrI nw iksy id`qI nw lYx dI loV sm`JI hY[

Dwrmk smwgmW bwry idqy ieSiqhwrW „c iliKAw huMdw hY ik &lwxy-&lwxy j`Qy sMgqW nUM kIrqn duAwrw inhwl krngy[ A^Ir ivc moty A`KrW ivc iliKAw huMdw hY ik dysI iGau dIAW jlybIAW dw lMgr, Aqu`t vrqygw[ sMgqW inhwl hox leI hum-humw ky smwgmW ivc pu`j jWdIAW hn[jdoN vDIAw lMgr pwxI, jlybIAW, brYf-pkOVy, cwh C`k ky fkwr mwrdIAW hn, qW audoN a`uqlI sImw q`k inhwl hoeIAW smJIAW jWdIAW hn[sMgq vI aus gurduAwry v`D jWdI hY, ijQy Kwx-pIx nUM cMgw hovy, ikhVw kIrqn, kQw jW gur-ieiqhws suxn AwauNdIAw hn, auh qW turn-iPrn Aw jWdIAW hn[ izAwdwqr sMgq qW lMgr hwl ivc hI SuSoiBq huMdI hY, dIvwn hwl ivc qW igxqI dy Bgq huMdy hn[jy kr pMgq „c sjI sMgq nUM vrqwaux qoN pihlW kyvl mu`K isDWq-

“< qoN gur pRswid]” dy ArQ d`s id`qy jwx, qW ikhVw AnrQ ho jwvygw! ieh g`l vI bwhroN koeI smJwaux Awvygw!

gurcrn isMG (mohwlI)