Future of Sikhs Abroad

ivdySW ivc is`KW dw Biv`K

bIqy idn mYN iek s`jx nwl bYTw ivcwrW kr irhw sI ik aus dw iek irSqydwr auQy Aw igAw[ aus ny „A&soisAw ijhw‟ mUMh bxwieAw hoieAw sI[ pihloN qW auh cup irhw ikauN ik mYN aus vwsqy Eprw sI pr jd myry myzbwn ny aus nUM myrw nW disAw qW aus ny myry gofIN h`Q lwey qy nwl hI g`lW krn lg ipAw Aqy iPr iP`s ipAw[ aus ny disAw ik bIqy idnIN is`KW dy iek AwgU dI DI ny iek muslmwn nwl ivAwh krvw ilAw hY qy “muslI” bx geI hY[ ieh AwK ky auh iPr sMjIdw ho igAw pr kuJ icr mgroN boilAw “ivdySW ivc is`KI koeI nhIN jy rihxI, AYvyN PokIAW AwsW nw r`KI jwieE”[ aus dI g`l qoN jwpdw sI ik auh bVw byidl, byihs, byAws hY[

iek v`fy sInIAr is`K AwgU dI DI, ijhVI isr ‟qy kyskI bMnHdI sI qy vDIAw kIrqn krdI sI, dw iek ZYr is`K, qy ^ws kr ky, iek muslmwn nwl ivAwh krvw lYxw koeI pihlI Gtnw nhIN hY[ ies qoN pihlW vI keI v`fy is`K AwgUAW dIAW DIAW vI Aijhw hI kr cukIAW hn[ aunHW AwgUAW ivcoN kuJ qW ZYrq qy Srm dy mwry GroN bwhr hI nhIN inkldy pr kuJ FIT qW A`j vI SryAwm dMdIAW k`Fdy pbilk ivc ivcrdy Aqy lIfrI cmkwaux dI koiSS krdy hn (qy keI qW ies dI s&weI pyS krn dI koiSS krdy hn qy kuJ bhuqy FIT qy byZYrqy ies nUM „mwns kI jwq sBY eyky pihcwnbo‟ kih ky is`K &ls&y nUM vI gMDlwaux dI koiSS krdy hn[[ ^Yr, mYN by-ZYrq qy byAsUly lokW dI g`l nhIN krdw[

auN\ hYrwnI dI g`l ieh hY ik muslmwnW nwl ivAwh krvwaux vwilAW kuVIAW ivcoN lIfrW dIAW DIAW, &I sdIAW dy ihswb nwl, igxqI ivc vDyry hn qy Awm is`KW dIAW Gt hn [ drAsl, lIfrW dIAW kuVIAW dw crcw CyqI ho jWdw hY qy ieh vI ho skdw hY ik Awm lokW dw pqw nhIN lgdw ikauN ik auh cODrI nhIN huMdy qy aunHW ivc lokW dI idlcspI Gt huMdI hY[ pr jd lIfr AijhI Gtnw vwprn qoN mgroN keI idn pbilk ivc nzr nhIN AwauNdy qW lokW nUM S`k pY jWdw hY ik dwl ivc kuJ kwlw kwlw zrUr hY qy lok sUhW k`F hI lYNdy hn [ muslmwnW qy eIsweIAW nwl ivAwh krvwaux vwlIAW, is`K AwgUAW dIAW, kuVIAW dI igxqI sYNkiVAW ivc zrUr hoxI hY qy Awm is`KW dIAW DIAW dI igxqI Swied pMj hzwr qoN vI vD hovygI[ hor ds-vIh swl mgroN AijhIAW kuVIAW dI igxqI kul is`K kuVIAW iv`coN Swied 90 &I sdI dy krIb pu`j jwvygI[

ieh g`l qW ieMglYNf dI hY[ AwE qvwrI^ dy vrky &rolIey[ ieh hwl 1873 ivc pMjwb ivc vI hox lgw sI jdoN cwr is`K muMifAW ny eIsweI bxn dw AYlwn kIqw sI qy ies Gtnw ny “isMG sBw lihr” nUM jnm idqw sI [ auN\ aus qoN pihlW (mhwrwjw) dlIp isMG vI eIsweI bx cuikAw sI[ ieM\ hI mgroN kpUrQlw dy mhwrwjy dw puq kMvr hrnwm isMG vI eIsweI bx igAw sI qy ausy Gr dI iek kuVI AMimRq kOr ny vI iek ihMdU nwl ivAwh krvw ky Drm C`f idqw sI; qy mhwrwjw pitAwlw XwdivMdr isMG ny AwpxI DI iek ihMdU rjvwVy nwl qy imstr AnMd ny AwpxI DI, mynkw, sMjY gwWDI nwl ivAwh idqI sI [ pr ieh tWvIAW-tWvIAW imswlW sn qy ienHW dIAW hrkqW dw Asr Awm is`KW qy nhIN sI ipAw; sgoN is`K ienHW kwrvweIAW nUM n&rq dI ingwh nwl vyiKAw krdy sn[ auN\ aus mgroN vI pMjwb, id`lI qy kuJ hor QwvW `qy ikqy-ikqy, kuJ kuVIAW ieSk jW lwlc jW iksy jwl ivc Ps ky ZYr is`KW nwl ivAwh kr ky Drm C`f geIAW sn[ pr ieh igxqI bhuq nhIN sI pr Gt vI nhIN sI[ ^Yr mYN qW ivdySW dI g`l kr irhw sI[

ivdySW ivc is`KW dIAW hzwrW kuVIAW muslmwn, eIsweI qy ihMdU bx cukIAW hn[ kuJ lok Awpxy ies msly dw mukwblw hornW DrmW nwl krdy hn “AKy bwkI DrmW dy lokW nUM vI qW muSikl AweI hoeI hY ! kI ho skdw hY jI ? ieh Awzwd soswietI hY[” pr, ieh iblkul bkvws g`l hY[ muslmwnW ivcoN quhwnUM hzwrW ivcoN iek kuVI GroN bwZI hoeI imlygI qy iehI igxqI ihMdUAW ivc vI hY[ is`KW ivcoN muslmwn bxn vwlIAW kuVIAW dI &I sdI A`j 10 &I sdI dy krIb hY qW kuJ hI swlW ivc ieh 50 &I sdI ho jwxI hY qy iPr 90% qoN vI vD jwvygI[ bySk koeI kbUqr vWg A`KW mIt ky ib`lI dw vjUd nw mMnx dI ^wihS ivc ieh ipAw khy ik „mYN AYvyN frI jw irhw hW‟ jW ieh khy ik „gurU mhwrwj Awpy kuJ krngy‟ pr aunHW dI ^uS&ihmI jW “nklI-cVHdI klw” ny aus nUM ies musIbq qoN ies blwA qoN bcwA nhIN kr skxw[ ieh qoN bcwA qW Awp hI krnw pYxw hY qy jW iPr aus aupr izkr kIqy is`K dI pySIn-goeI pUrI ho jwvygI ik “ivdySW ivc is`KI nhIN bcxI[”

AsIN muslmwxW qoN hI kuJ is`K skdy hW[ muslmwn Awpxy puqr nwloN DI dw iKAwl vDyry krdy hn[ hr muslmwn AwpxI DI nUM ieslwm, ieslwmI klcr qy aurdU (jW aus dy mulk dI zbwn) dI pVHweI zrUr krvwauNdw hY[ auh h&qy ivc Gt qoN Gt do iqMn idn msIq ivc jW mdrsy ivc jw ky ieh pVHweI zrUr krdy hn[ muslmwn ieh qW kr lvygw ik auh idhwVI BMn lvy pr DI nUM msIq jW mdrsy ivc ivc Drm qy klcr is`Kx vwsqy zrur Byjygw[ hux dUjy pwsy is`KW dw hwl vyKo! is`K qW Awpxy DI puq nUM AYqvwr vI gurduAwry nhIN iljWdy (AKy AsIN ikhVw muMfy nUM gRMQI bxwauxw hY); pMjwbI qy is`K Drm qy is`K klcr dI pVHweI dI g`l qW dUr rhI; jy ikqy pMjwbI pVHwaux dw ieMqzwm hY vI qW vI bhuq swry bUJV mwpy AwKxgy ik ifaUtIAW kOx C`fy? b`cy Awpy v`fy ho ky is`K Drm bwry is`K jwxgy qy pMjwbI nUM ieMglYNf ivc ik`Qy vrqxw hY? Aijhy mwpy qW b`icAW nwl Awp vI isr& qy isr& AMgryzI hI boldy hn[ b`icAW nwl isr& qy isr& AMgryzI bolx vwly mwipAW dI igxqI hux 75 &I sdI qoN aupr hY[ ieh qW g`l pMjwbI dI hY qy Drm bwry klwsW lwaux dI g`l qW iek su&nw hI hY[

keI vwr qw Aijhw jwpdw hY ik mwpy b`icAW nUM is`K Drm bwry d`sxw pwp smJdy hn[ iksy byZwnI DrqI qy Drm qW hI bc skdw hY jy AsI b`icAW nUM Drm qy klcr isKwvWgy Aqy AwpxI zbwn, pihrwvw, ^urwk vZYrw, Xwin klcr, nUM kwiem r`KWgy[ vrnw b`cy bhu-igxqI dI ^urwk, pihrwvy, zbwn, klcr, Drm nUM, ijs nUM auh mIfIAw ivc roz idn ivc ATwrW GMty vyKdy hn, nUM Apxw lYxgy[ ieh hwl pihlW kwilAW (jmIknW) dw ho cukw hY[ iek idn iek jmIkn pRo&Ysr myry nwl b`s ivc bYT igAw[ pihloN auh jmwiekw mulk ivc pRo&Ysr sI qy hux ieMglYNf ivc mzdUrI kr irhw sI[ auh g`lW kridAW-kridAW rox-hwkw ho igAw[ mYN aus qoN kuJ is`Kx dI soc nwl aus nUM iek kw&I-Swp qy lY igAw qy aus nwl coKw icr g`lW kIqIAW[ aus ny d`isAw ik A&rIkw ivc swfI zbwn AMgryzI nhIN sI, AsIN pYNtW vwly klcr vwly nhIN sW, swfI ^urwk AMgryzW vwlI nhIN sI qy AsIN ipCokV ivc eIsweI vI nhIN sW[ pr Aj swfIAW nslW ny zbwn, pihrwvw, ^urwk goirAW dI Apxw leI hY qy klcr qy Drm goirAw dw A^iqAwr kr ilAw hY[ AsIN Awpxw vjUd qy AwpxI hsqI ^qm kr bYTy hW pr goirAw ny swnUM iPr vI hmySw “nIgro” hI smiJAw hY qy swnUM hmySw ZYr, byZwny qy GtIAw smJdy hn qy smJdy rihxgy qy nslI ivqkrw krdy rihxgy[ nqIjw ieh hoieAw hY ik swfy b`cy ies nslI ivqkry qy n&rq kwrn mujirm bx rhy hn[ jy kuJ gorIAW swfy lokW nwl ivAwh krvwauNdIAW hn qW ies dw ipCokV ipAwr-ivAwr nhIN blik sYks huMdw hY AsIN quhwfy is`KW vWg sYks p`KoN qgVy hW qy ieh ibsqr ivc qkVw “mrd” mMgdIAW hn[ vrnw koeI gorI swnUM idloN psMd nhIN jy krdI[ hW ieh s`c ey! swfy swry isAwxy ies g`l nUM cMgI qrHW smJdy hn[

mYnUM aus kwly dI g`l sux ky ieM\ jwipAw ik AsIN vI kwilAW vwlI qbwhI cl rhy hW[ AsIN ienHW qoN do iqMn puSqW mgroN ie`Qy Awey hW qy ies ihswb nwl 25 qoN qIh swl qk swfw hSr vI ienHW vwlw ho jwxw hY[ pr swfw hwl kwilAW nwloN mwVw hoxw hY[ aunHW ivc AwpxI eykqw qW kmwl dI hY[ jy iksy kwly nUM, BwvyN auh Awp hI Zlq vI hovy, aus nUM koeI prySwn krdw hovy qW swry kwly, mulk dIAW h`dW Bu`l ky, aus kwly dy swQI bx jWdy hn qy mu^wil& dw Gwx-b`cw-Gwx kr dyNdy hn qy AsIN iksy is`K nUM muSikl ivc vyK ky auQoN iKskx dI krdy hW (ZrIb, mzlUm dI r`iKAw krn vwly Aj sB qoN v`fy ^udgrz qy buzidl bx cuky hn)[ hW, kwilAW vwlI eykqw muslmwnW ivc vI ^Ub hY; auh vI hr mOky qy eykw kr lYNdy hn qy hr ZYr-musilm nUM duSmx smJdy hn[ isr& swfy ivc hI nhIN qy iesy kr ky swnUM dUhrI mwr pY rhI hY[

A`j ieh hwl hY ik is`KW ny AwpxI Kurwk (lMgr, ijs nUM is`KW dy DIAW puqr “mu&q rotI” AwKdy hn, nUM C`f ky), pihrwvw qy zbwn guAw leI hY [ jy vDyry nhIN qW 90 &I sdI is`KW dy pu`qr qy DIAW vwl ktdy hn [ keI vwr hYrwnI huMdI hY ik suhxI dwVHI bMnH ky iek isMG Awpxy mony puqrW, bOb-k`t vhutI qy nweI koloN qwzw-qwzw ho ky AweIAW jwpdIAW DIAW nwl, bVI Swn nwl, tuirAw jWdw nzr AwauNdw hY [ is`K AwgUAW dy GrW ivc mony, dwVHI-k`ty puqr, bOb-k`t vwlW vwlIAW in`kI qoN v`fI aumr qk vwlIAW DIAW nzr AwauNdIAW hn (bhuqy AwgUAW dw iehI hwl hY) [ auN\ dUjy pwsy keI kuVIAW kyskIAW vI bMnHdIAW hn qy nwl hI isgrtW pINdIAW vI nzr AwauNdIAW hn qy kl`bW ivc vI jWdIAW hn [ auN\ kyskI vwlIAW bhuqIAW kuVIAW dI frYs vI keI vwr kMjrIAW vrgI hI huMdI hY [

isr& eynw hI nhIN bzwrW ivc is`KW dIAW bhuqIAW kuVIAW dy pihrwvy vyK ky vI Srm AwauNdI hY[ qusIN CyqI kIiqAW iksy pwiksqwnI kuVI nUM jInz qW kI pYNt pweI qy jW nMgw isr kdy nhIN vyKogy[ pr, is`KW dIAW bhuq swrIAW kuVIAW nweIAW koloN vwl muMnvw ky, jInW, A`D-nMgw krn vwlIAW nvIN iksm dIAW pYNtW (ijnHW ivc “ip`T” dw G`to-G`t cOQw ih`sw nMgw nzr AwauNdw hY), A`DI CwqI nMgI r`Kx vwlIAW kmIzW qy blwaUz pweI, Awpxy mwipAW, dwdy-dwdIAW nwl GuMmdIAW Awm nzr AwauxgIAW[ ienHW iv`coN bhuq swrIAW is`K Dwrimk qy isAwsI AwgUAW dIAW vI hoxgIAW[ ienHW dy mwipAW nUM qW AijhIAW „kMjr pihrwvy‟ vwlIAW DIAW nwl tury jWidAW nUM vI Srm nhIN AwauNdI; aunHW dI ZYrq aunHW nUM nhIN tuMbdI[ Swied aunHW nUM aunHW dI ZYrq kdy nhIN tuMbdI[ pMjwb dy lok hI nhIN blik ieMglYNf ivc rihx vwly gory vI Aijhy pihrwvy nUM “kMjrIAW vwlw iblws” kihMdy hn[ pr, AjIb, byZYrq hn auh mwpy, ijhVy aunHW DIAW nUM ieho ijhy ilbws ^rIdx vwsqy pYsy dyMdy hn qy kuj qW Awp vI ^rId ky dyNdy hn[ ieho ijhy pihrwvy vwly, pMjwbI zbwn nUM n&rq krn vwly, is`K klcr nUM vyK ky n`k cVHwaux vwly b`icAW qoN kI Aws r`K skdy hW[ iPr ieh b`cy skUlW ivc kI krdy hn, iks iks nwl ieSk krdy hn, iks-iks nwl hm-ibsqr huMdy hn, ikhVw-ikhVw nSw krdy hn, ienHW mwipAW nUM socx dI &ursq nhIN[ Sweid 99 &I sdI lok qW GrW ivc AwpxIAW DIAW nwl iksy qrHW dI koeI g`l vI nw krdy hox[ mrd qy AOrqW AwpxI jwb qon ivhly ho ky Aw ky bIAr dw f`bw PV ky bYT jWdy hn qy kuVIAW “kl`b nUM jw rhI hW, rwq dyr nUM muVWgI; myrI aufIk nw krnw” AwK ky GroN inkl pYNdIAW hn[ mwipAW dI jurAq nhIN ik DIAW nUM bwhr jwxoN rok skx[ AijhI hwlq ivc ivdySW ivc is`KI dw Biv`K kI ho skdw hY?

bhuq swry mwpy kuVIAW nUM pVHx vwsqy XUnIvristIAW ivc Byj dyNdy hn qy keI qW dujy SihrW ivc pVHn Byj dyNdy hn[ ieh kuVIAW auQy rihMdIAW jo krqUqW krdIAW hn ieh sux ky Srm AwauNdI hY pr aunHW dy mwipAW nUM iblkul nhIN AwauNdI[ ienHW kuVIAW ivcoN Swied iek A`D hI pVHweI mukwaux mgroN Gr nUM muVdI hovy[ auh XUnIvristIAW ivc muslmwnW, kwilAW jW goirAW nwl p`bW, kl`bW ivc bYTIAW bIArW, isgrtW pINdIAW qy fr`gz KWdIAW hn qy nwl hI aunHW nwl hm-ibsqr huMdIAW hn[ mYN lMfn qy ibRimMGm dIAW XUnIvristIAW ivc kVy vwlIAW kuVIAW nUM AijhIAW hrkqW kridAW Awm vyiKAw hY qy mYnUM vyK ky vI auh sMg nhIN sn krdIAW[ ienHW ivcoN 99% iksy muslmwn, kwly jW gory nwl bwhro-bwhr ivAwh kr lYNdIAW hn[ pqw nhIN Gr dy pYsw iks vwsqy Krcdy hn? Swied kuVI nUM muslmwn, kwly jW gory nwl AwSkI krn qy aus nwl ivAwh kr ky is`KI C`fx vwsqy[ auN\ jo pVHweI ieh kuVIAW XUnIvristIAW ivc krdIAW hn auh pVHweI auh Gr bYT ky “Epn XUnIvristI” rwhIN vI kr skdIAW hn[ ies nwl Krcw vI Gt huMdw hY qy kuVIAW Gr ivc A`KW swhmxy vI rihMdIAW hn[

dUjw, auh kuVIAW jo pVHnw nhIN cwhuMdIAW, aunHW dy mwpy aunHW nUM swp qy jW suprstor qy nOkrI luAw dyNdy hn[ Aijhy QWvW qy pwiksqwnI muMifAW dI muMfIr GuMmdI rihMdI hY qy ieho ijhIAW QwvW qy kuVIAW Pswauxw sOKw ho jwdw hY[ pr mwipAW nUM kI aunHW nUM qW kuVI kuJ pONf ilAwauNdI nzr AwauNdI hY, auQoN auh BwvyN iksy pwiksqwnI nwl inkl jwvy[ byZYrq lok kihxgy qW kI ey, Plwxy dI vI qW inkl geI sI[

ies p`KoN Bwt (BwtVw) ibrwdrI dIAW kuVIAW bcIAW hoeIAW hn ikauN ik auh kuVI nUM GroN dUr jW XUnIvristI ivc nhIN Byjdy (qy ijhVy Byj bYTdy hn auh m`Qy qy duh`QV mwr ky roNdy hn)[ auh kuVI dw ivAwh 18-20 swl dI aumr ivc kr dyNdy hn[ ieh isAwxI g`l hY ikauN ik ienHW mulkW ivc tI.vI, qy jo cuMmw-c`tI qy sYks sIn idKwey jWdy hn aunHW nwl hr jvwn kuVI dy AlHV sIny qy Asr huMdw hY[ sYks dI Bu`K iek scweI hY, ieh s`c swnUM mMn lYxw cwhIdw hY [ ieho ijhy mwhOl ivc hr kuVI dw idl sYks krn vwsqy cwhvygw[ jd hI aus nUM mOkw imlygw auh aus dw &wiedw auTwvygI[ ieM\ hI muMifAW ivc vI sYks dI qrMg auTdI hY qy auh vI kuVIAW dI Bwl ivc skUlW, XUnIvristIAW, storW, mwrkItW ivc swQI l`Bx inkl pYNdy hn[ Bwt ibrwdrI vwly ies g`loN isAwxy hn qy jwxdy hn ik AsIN kuVIAW nUM “bRhmcrX” qW isKw nhIN skdy, ijsm dy AMg hr iek dy brwbr hn; ies kr ky kuVI nUM bcwaux dw sB qoN sOKw qrIkw ieh hY ik aus dw CyqI ivAwh kr idE[ vrnw aus ny mOkw imlidAW hI muMfw boc lYxw hY qy aus ny ies mOky qy aus muMfy dw Drm, zwq, rMg, aumr nhIN vyKxI[

iek svwl Awm auTdw hY ik is`K kuVIAW izAwdw pwiksqwnIAW nwl hI ikauN inkldIAW hn? bhuq Gt lok jwxdy hn ik pwiksqwnI (Kws kr ky mIrpurI pwiksqwnI) ies bwry bVI plwn nwl kMm kr rhy hn[ iek ieqbwr vwly somy ny disAw hY ik msIqW ivc mOlvI muslmwn muMifAW nUM ies vwsqy Sih dyNdy hn[ auh aunHW nUM kihMdy hn ik iksy nUM muslmwx bxwauxw suAwb (puMn) dw kMm huMdw hY qy ies dw Pl svrg ivc imldw hY[ mOlvI ieh vI dsdy hn ik iksy nUM muslmwx bxwaux vwsqy sB qoN sOKw is`KW dIAW kuVIAW hn[ is`KW dIAW kuVIAW nUM Awpxy Drm jW klcr dw k`K vI pqw nhIN huMdw qy dUjw auh Awpxy mwipAW dI Srwb qy bIAr corI kr ky pIx dIAW SOkIn huMdIAW hn[ ies kr ky pwiksqwnI muslmwx muMfy skUlW, XUnIvristIAW, storW qy mwrkItW ivc kVy vwlIAW kuVIAW dI Bwl ivc GuMmdy rihMdy hn (is`K kuVI dI sOKI pCwx auh kVy qoN kr lYNdy hn)[ iek hor ^qrnwk g`l ieh vI hY ik mOlvI muslmwx kuVIAW nUM vI AwKdy hn ik auh is`K kuVIAW nUM dosq bxw ky Awpxy BrwvW nwl Psx ivc mdd krn qy svrg ivc QW bxwaux[ ip`Cy ijhy AijhI swijS vwlw iek musilm srkulr vI PiVAw igAw sI pr iPr vI mwipAW nUM Akl nhIN AweI[

isr& pwiksqwnI hI nhIN blik hux qW kwly vI is`K kuVIAW dI sweIkwlojI jwx cuky hn[ is`KW dIAW pwrtIAW dy mOky qy kwilAW nUM gytW qy “bwaUNsr” riKAw huMdw hY[ keI kwly pCwx kr lYNdy hn ik ikhVI kuVI sOKI Ps skdI hY [ auh AijhI kuVI dw ip`Cw krnw SurU kr dyNdy hn[ keI kwly qW D`ky nwl is`K kuVIAW dw rwh rok ky PswauNdy vI suxy gey hn[ keI kwly D`ky nwl pMjwbIAW dIAW nwc pwrtIAW ivc vI vV jWdy hn qy kuVIAW nwl jbrI n`cx lg pYNdy hn qy iksy buzidl is`K/pMjwbI dI jurAq nhIN pYNdI ik aus kwly nUM auQoN k`F sky[

pwiksqwnI qy kwly is`KW dIAW kuVIAW ikM\ PswauNdy hn: kuVIAW jd iksy iPS AYNf icps Swp coN kuJ Kwx jWdIAW hn qW pwiksqwnI mwlk Aksr kVy vwlI (is`K) kuVI qoN pYsy nhIN lYNdy qy kuVI aus vl zrw kU iK`cI jWdI hY[ auh hOlI hOlI aus nUM Psw lYNdy hn[ keI vwrI mwilk dI QW auQy KVw koeI hor pwiksqwnI pymYNt dy dyNdw hY qW auh kuVI nUM Psw lYNdw hY[ ieM\ hI auh is`K muMifAW nUM svItW dy ky aunhW dy h`QIN aunHW dIAW BYxW nUM “lv lYtrW” phuMcwauNdy hn[ ieM\ hI pwiksqwnI is`K kuVIAW nuM i&lmW dIAW mu&q itktW, ifsko fWs qy Srwb pwrtIAW dy mu&q itkt Aqy pws vgYrw vI dyNdy hn[

ieMj hI auh is`K muMifAW nwl dosqI pw ky aunHW dy GrW ivc jwx dw rwh bxw lYNdy hn qy bwAd ivc aunHW dIAW DIAW BYxW PswauNdy hn[

tYksI frweIvr bhuqy muslmwn pwiksqwnI hn[ auh vI is`K kuVIAW nUM mu&q il&t dyNdy hn qy ies qoN kuVI Pswaux dw kMm SurU ho jWdw hY[

ivAwh SwdIAW vyly swfy lok kwilAW, pwiksqwnIAW qy goirAW nUM vI s`dw dy lYNdy hn qy hr ivAwh SwdI ivc pMj ds is`K kuVIAW ienHW dI cuMgl ivc Ps jWdIAW hn[ ieho ijhI hrkq nwl ivAwh vwilAW dIAW AwpxIAW kuVIAW qW PsdIAW hI hn pr ijhVy Bly mwxs aus ivAwh ivc Swiml hox Awey huMdy hn aunHW dIAW kuVIAW vI qbwh ho jwdIAW hn[ iehI ijhI byvkUPI nwl fispln dw Kqrw vI ho skdw hY[

ivAwh SwdIAW ivc fI. jy. irkwrf vjwaux vwsqy ijhVy bMdy s`dy jwdy hn aunHW ivc bhuqy pwiksqwnI qy kwly huMdy hn[ ieho ijhy mOikAW qy auh vI kuVIAW Psw lYNdy hn qy jW auh qwV lYNdy hn ik ikhVI “is`KVI” PsweI jw skdI hY qy iPr aus dy ip`Cy lg jWdy hn[

ieho hwl ivAwhW ivc vIfIE iPlmW bxwaux vwilAW dw hY[ aunHW ivc vI Aksr keI jxy pwiksqwnI qy kwly huMdy hn[ auh vI do cwr kuVIAW zrUr Psw lYNdy hn jW aunHW nUM kwrf dy dyNdy hn qy nwl hI auh qwV lYNdy hn ik ikhVI is`KxI PsweI jw skdI hY qy iPr aus dy ip`Cy lg jWdy hn[

pwiksqwnI qy kwly b`s stwpW, skUlW dy bwhr Gwq lw ky KVy huMdy hn qy auh qwVdy rihMdy hn ik is`KW dI ikhVI kuVI dI kI kmzorI hY qy aus nUM ikvyN Pswauxw hY[ ieM\ vI auh kuVIAW PswauNdy hn ivswKI Aqy hor myly is`KW dIAW kuVIAW Pswaux dw iek hor v`fw mOkw huMdy hn[ ienHW myilAW ivc pwiksqwnI qy kwly tolIAW bxw ky AwauNdy hn qy keI pwiksqwnI kuVIAW vI BrwvW dI shwieqw krn Aw jWdIAW hn[ hr ivswKI mOky qy Gt qoN Gt 20-25 kuVIAW pwiksqwnI qy kwilAW dIAW Xwr bx jWdIAW hn[ ieho ijhy myilAW bwry pwiksqwnIAW qy kwilAw ieMtrnYt qoN bVI AswnI nwl jwxkwrI iml jwdI hY[ swaUQwl, ibRimMGm, sloA vgYrw ivc hr swl drjnW kuVIAW pwkI qy kwly swfy lIfrW dy swhmxy hI Psw ky lY jWdy hn

is`KW dy GrW ivc dwrU Awm ipAw huMdw hY qy GrW ivc hI keI kuVIAW dwrU dw Gut corI corI lw lYNdIAW hn qy jdoN bwhr pwiksqwnI aunHW is`K kuVIAW nUM pwrtI dy nW qy bulWdy hn qW auh dwrU dy lwlc ivc iek dm iqAwr ho jWdIAW hn qy aunHW nwl tur pYNdIAW hn[ ieM\ vI is`K kuVIAW dy ryp huMdy hn jW auh Ps jWdIAW hn[ auNj vI fWs qy pwrtI dy nW qy is`K kuVIAW Ptw Pt iqAwr ho jwdIAW hn ikauN ik aunHW nUM GrW ivc Drm dI nhIN fWs, gwixAW dI guVHqI imlI huMdI hY[

pwiksqwnIAW dw iehI &wrmUlw kwly (jmIkn qy hor) vI vrqx lg pey hn[ pwiksqwnI qy kwly keI vwr rl ky vI Aijhw kMm krdy hn[ ieh vI iKAwl rhy ik cwh qy kolw ivc frgW pw ky ipAw ky ryp dIAW hrkqW vI hux Awm hox lg peIAW hn qy bhuqIAW kuVIAW Srm dy mwry Gr idAW nUM jW pulIs nUM dsdIAW vI nhIN[

A`j A`DI qoN vD pnIrI ^qm ho cukI hY, bwkI kMm Agly 20-25 swlW ivc mu`k jwvygw[ jy mwipAW ny ies dw ielwj krn dI koiSS nw kIqI qW ieMglYNf, Aqy aus qoN 20 ku swl mgroN XUrp, knyfw, AmrIkw qy AwstrylIAw ivc is`KI dw Biv`K DuMDlw hI hY[

jy is`KW ny bcwA krnw hY qW hr gurduAwry dy nwl iek nrsrI qy jUnIAr skUl qy jy ho sky qW hweI skUl vI KoilHAw jwvy[ Aijhy skUlW ivc Drm qy klcr dI pVHweI vDyry zrUrI hY[ b`icAW nUM sdwcwr (MORAL education) dI isiKAw dyxI bVI zrUrI hY[ gurduAwirAW dy nwl ijm, spotrs sYNtr, soSl sYNtr vI bxwauxy cwhIdy hn[ b`icAW nUM AwpxI vKrI hsqI dw Aihsws krvwauxw bVw zrUrI hY[ b`icAW vwsqy “gurmq tryinMg kYNp[” kuVIAW nUM XUnIvristIAW dI QW Gr ivc “Epn XUnIvristI” rwhIN GrW ivc ibTw ky pVHwauxw cwhIdw hY

[ jy AsIN ieh nhIN kr skdy qW Bu`l jweIey ik swfIAW kuVIAW is`K rihxgIAW[ is`K kuVIAW nUM muslmwnW, kwilAW qy goirAW nwl inklx qoN rokx vwsqy ieh swrw kuJ zrUrI hY[

AsIN bzwqy-^ud cVHdI klw ivc jIx dw AwdI hW pr mYN s`c qoN B`jx vwlw vI nhIN hW[ Swier iekbwl dy l&z hn:

nw sMBlogy qo imt jwEgy AY ihMdosqW vwlo qumHwrI dwsqW qk BI nw hogI dwsqwnoN myN[
(ies ivc “AY ihMdosqW vwlo” dI QW “AY is`K logo” kr lE qW ieh swfy qy Fukdw hY)[

fw hrijMdr isMG idlgIr