KOHINOOR HEERA
ਕੋਹਨੂਰ ਹੀਰਾ

kohnUr hIrw

imQhws muqwibk ieh hIrw mhWBwrq kwl dy krx Aqy iPr Arjun kol qy aus mgroN ivkRmwidq kol irhw sI; pr ies dw koeI sbUq nhIN[

qvwrI^ muqwibk ieh hIrw golkMfw ivc kOlUr (hux AWDrw sUbw) dIAW KwnW ivcoN l`Bw sI[ mMinAw jWdw hY ik pihlW ieh Alw-aud-dIn KljI kol sI qy iPr ieh muZl bwdSwh bwbr dy pu`qr hmwXUM dy h`Q Aw igAw[ iek hor irvwieq muqwibk golkMfw dy bwdSwh Abdu`lw kuqb Swh dy vzIr mIr jumlw ny &rvrI 1628 ivc ies nUM muZl bwdSwh Swhjhwn nUM Byt kIqw sI[ jnvrI 1739 dy hmly vyly nwdr Swh ies nUM lu`t ky lY igAw sI[ nwdr Swh dy poqy Swhru^ imrzw qoN ieh Ahmd Swh du`rwnI dy h`Q AwieAw qy aus dy poqy qy qYmUr dy pu`qr swh Sujwh (4.11.1785-5.4.1842) kol 1813 qk irhw[ Swh Sujwh nUM kYd ivcoN Cufwaux dy bdly ieh pihlI jUn 1813 dy idn mhwrwjw rxjIq isMG dy h`Q AwieAw[

mhwrwjw rxjIq isMG dI mOq mgroN fogry ies nUM purI ivc jgn nwQ mMdr nUM idvwauxw cwhuMdy sn[ aunHW ny nIm-byhoS rxjIq isMG koloN isr ihlvw ky ieh AKvw vI ilAw, pr ieh cwlwkI cl nw skI qy ieh lwhOr drbwr dy ^zwny ivc hI rih igAw[ 30 mwrc 1849 dy idn pMjwb ‟qy kbzw krn mgroN lwrf flhOzI ny 7 dsMbr 1849 dy idn „borf Aw& AYfminstrySn‟ rwhIN ies nUM bwl mhwrwjy dlIp isMG koloN milkw vwsqy “qoh&w” vjoN hwisl kIqw[

ies mgroN ies nUM bMbeI iljwieAw igAw Aqy 1 &rvrI 1850 dy idn ies nUM bMbeI ivc iek sy& ivc sMBwl id`qw igAw[ ies hIry nUM 6 ApRYl 1850 dy idn kYptn rYmsy qy lY&tInYNt krnl mYksn rwhIN bMbeI qoN lMfn ByijAw igAw[29 jUn nUM ieh pilmQ dI bMdrgwh ivc pu`j igAw sI[ auQoN rYmsy qy mYksn ryl g`fI rwhIN lMfn lY gey qy 3 julweI nUM milkw ivktorIAw nUM pyS kIqw[ aus mgroN ieh SwhI ^zwny dw ihsw bx igAw[

1852 ivc ies nUM qrwiSAw igAw[ ieh 186 kryt (38.2 grwm) qoN 105.6 kryt (21.12 grwm) rih igAw[ hux ies dI lMbweI 3.6 sYNtImItr, cOVweI 3.2 sYNtImItr Aqy aucweI 1.3 sYNtImItr hY[ ies nUM qrwS ky AWfw Awkwr bxw id`qw igAw sI[ 1901 ivc rwxI ivktorIAw dI moq mgroN ies nUM rwxI AlYZzYNdrw dy qwj ivc jV id`qw igAw sI[ 1911 ivc ieh kueIn myrI qy 1937 ivc rwxI AYilzbQ dy qwj dw ih`sw bx igAw[

hux ies hIry nUM lMfn tw`vr ivc r`iKAw hoieAw hY, jo dUroN vyiKAw jw skdw hY[is`K, Bwrq qy pwiksqwn ies nUM vwips hwisl krn dIAW koiSSW krdy rhy hn, pr ieh sB nwkwm rhIAW hn ikauNik ies dy h`kdwr dw &Yslw nhIN ho sikAw[ A^Ir &rvrI 2013 ivc brqwnIAw dy pRweIm minstr fyivf kYmrn ny ies nUM mOVy jwx dI mMg r`d hI kr id`qI sI[ ApRYl 2016 ivc Bwrq srkwr ny suprIm kort ivc ieh mMn ilAw ik ieh hIrw “is`KW qy AMgryzW dI jMg dy hrjwny” vjoN AMgryzW nUM idqw igAw sI.

brqwnvI qwj ivc jiVAw kohynUr hIrw

 

koihnUr hIry dI nkl: SISy dw rYplIkw

(fw. hrijMdr isMG idlgIr)