CHAUSATH KALA
ਚੌਸਠ ਕਲਾ/ ਚੌਸਠ ਵਿਦਿਆ

cOsT klw/ cOsT ividAw

(vyKo: klw)

pRwcIn ilKqW ivc v`K-v`K lyKkW ny vK-v`K 64 klW dw izkr kIqw hY[‘qMqR bu`D klw’, vwqsXwn dI ‘kwm sUqr’, ivc d`sIAW 64 klw hyT ilKIAW hn:

(),

(),

(),

(),

(),

(),

(),

(),

(),

(१०),

(११),

(१२),

(१३),

(१४),

(१५),

(१६),

(१७),

(१८),

(१९),

(२०),

(२१),

(२२),

(२३),.

(२४),

(२५),

(२६),

(२७),

(२८),

(२९),

(३०),

(३१),

(३२),

(३३),

(३४),

(३५),

(३६),

(३७),

(३८),

(३९),

(४०),

(४१),

(४२),

(४३),

(४४),

(४५),

(४६),

(४७),

(४८),

(४९),

(५०),

(५१),

(५२),

(५३),

(५४),

(५५),

(५६),

(५७),

(५८),

(५९),

(६०),

(६१),

(६२),

(६३),

(६४)

.

.

..१५

  1. gwaux dI ividAw 2. vwdn (sMgIq dy v`K-v`K swz vjwaux) dI ividAw 3. inRq (nwc) 4. nwtX, AdwkwrI 5. icqrkwrI 6. vyl bUty bxwauxw 7. cwvl Aqy Pu`lW Awid nwl pUjw dI sm`grI dI rcnw krnw 8. Pu`lW dI syj bxwauxw 9. dMdW, kpiVAW Aqy AMgW nUM rMgxw 10. mxIAW dw &rS bxwauxw 11. syj (ibsqr Awid) bxwauxw 12. pwxI nUM bMnHxw 13. AxoKIAW is`DIAW idKwxw 14. hwr-mwlw Awid bxwauxw 15. kMn Aqy jUVy vwsqy Pu`lW dy gihxw bxwauxw 16. kpVy Aqy gihxy bxwauxw 17. Pu`lW dy gihixAW nwl iSMgwr krnw 18. kMnW dy gihixAW dI rcnw krnw 19. ^uSbUdwr cIzW (ieæqr, qyl Awid) bxwauxw 20. ieMdrjwl jwdUgrI 21. mn cwihAw vys Dwrn krnw 22. h`Q dI &urqI dy kMm 23. v`K-v`K iksm dIAW Kwx dIAW cIzW bxwauxw 24. v`K-v`K iksm dIAW pIx dIAW cIzW bxwauxw 25.sUeI dw kMm 26. kTpuqlI bxwauxw, ncwauxw 27. phylIAW (buJwrqW) dw igAwn 28. mUrqI bxwauxw 29. kUtnIqI dw igAwn 30. gRMQW dy pVHn dI mhwrq 31. nwtk, vwrqk Awid dI rcnw krnw 32. sm`isAw dw h`l krnw 33. p`tI, bYNq, bwx bxwauxw 34. glIcy, drI Awid bxwauxw 35. qrKwxw kwrIgrI 36. mkwn Awid bxwaux dI kwrIgrI 37. sonw, cWdI Awid DwqW Aqy hIr pMny Awid rqnW dI pRIiKAw pCwx 38. sonw cWdI Awid bxw lYxw 39. mxIAW dy rMgW dI pCwx 40, KwnW dI pCwx 41. dr^qW dI icikqsw (dr^qW dIAW bImwrIAW Aqy sm`isAwvW dw ielwj) 42. Byf, murgw, btyr Awid nUM lVwaux dI rIiq 43. qoqw, mYnw Awid dIAW bolIAW bolxw 44. jUAw Kyfx dI ividAw 45. kysW dI s&weI dw hunr 46. mu`T dI cIz jW mn dI g`l d`s dyxw 47. mlyS vwkW nUM smJxw 48. v`K-v`K mulkW dIAW bolIAW dw igAwn 49. Sgn qy ApSgn jwxnw; svwl-jvwb ivc SuB qy ASuB d`sxw 50. v`K-v`K qrHW dy im`tI dy brqn bxwauxw 51. rqnW nUM v`K-v`K qrIikAW qy AwkwrW ivc k`txw 52. ieSwirAW dI bolI bxwauxw 53. mn ivc kwiv ktk (kMgx) dI rcnw krnw 54. nvIAW nvIAW g`lW bxwauxw 55. Cl nwl kMm kFvwauxw 56. swry koSW dw igAwn 57. swry CMdW dw igAwn 58. k`piVAW nUM Cupwaux jW bdlx dI ividAw 59. pRkwS dI Kyf 60. AwkrSx ividAw cuMbk Aqy gItI (fwies) nwl Kyfx dI ividAw 61. b`icAW dy iKfwauixAW nwl Kyfx dI ividAw 62 mMqr ividAw 63. ij`q pRwpq krvwaux vwlI ividAw 64. vYqwlkI (ausqqI Aqy vMdnw dI) ividAw[mhWBwrq muqwibk 64 klw ieh mMnIAW jWdIAW hn: sMgIq dy swz vjwauxw, inRq (nwc), gwien, nwtX (sÍWg bxwauxy, nwtk), AlyKX ividAw (icqrkwrI), ieMdrjwl (jwdUgrI), nwtk Awid dI rcnw, ^uSbUdwr cIzW (ieæqr, qyl) bxwauxw, Pu`lW dy gihixAW nwl iSMgwr krnw, byqwl (ijMn) Awid nUM v`s ivc rKx dI ividAw, b`icAW dIAW KyfW ivc mhwrq, ij`q hwisl krn vwlI ividAw, mMqr ividAw, Sgn qy ApSgn jwxnw (svwl-jvwb ivc SuB-ASuB d`sxw), rqnW nUM v`K-v`K Awkwr ivc k`txw, keI qrHW dy mwiqRk XMqR bxwauxw, ieSwirAW dI zubwn bxwauxw, pwxI nUM bMnHxw, vyl bUty bxwauxw, cwvl qy Pu`lW nwl pUjw dw auphwr bxwauxw (dyv pUjw jW hor mOikAW ‘qy keI rMgW nwl rMgy cwvl, jON Awid cIzW nUM qrHW-qrHW nwl sjwauxw), Pu`lW dI syj bxwauxw, qoqw mYnw Awid dIAW bolIAW bolxw (qoqw mYnw nUM bol isKwauxw), dr^qW dy msilAW dw ielwj jwxnw, Byf-murZw-bkrw Awid nUM lVwaux dI rIq, aucwtn dI ivDI, Gr Awid bxwaux dI kwrIgrI, glIcy drI Awid bxwauxw, qrKwxw kMm jwxnw, p`tI bYNq bwx Awid bxwauxw (Xwin bYNq vZYrw nwl Awsx kursI plMG Awid bxwauxw), qrHW-qrHW dIAW Kwx dIAW cIzW bxwauxw (sbzI, rs, im`Ty pkvwn, kVHI Awid), h`Q dI PurqI dy kMm, ‘jYsw dyS vYsw vyS’ Dwrn krnw, qrHW-qrHW dy pIx dy pdwrQ bxwauxw, DwqU ividAw, swry CMdW dw igAwn, vsqrW nUM Cupwaux jW bdlx dI ividAw, dUr dy mnu`KW jW cIzW nUM iK`cxw, kpVy qy gihxy bxwauxw, hwr-mwlw Awid bxwauxw, qrHW-qrHW dIAw isDIAW idKwauxw (Xwin mMqrW nwl jW jVIAW bUtIAW dI duAweI bxw ky duSmx nUM kmzor krnw jW aus dw nukswn krnw), kMn Aqy isr dy gihxy bxwauxw kTpuqlI bxwauxw qy ncwauxw, mUrqI bxwauxw, buJwrqW pwauxw, sUeI (islweI) dw kMm (r&U, kSIdwkwrI, jurwbW buxnw; bnYxW, k`Cy Awid bxwauxw), vwlW dI s&weI dw hunr, mu`T ivclI cIz jW mn dI g`l d`s dyxw, keI dySW dIAW zubwnW dw igAwn, mlyS-vwkW dw smJ lYxw (ilKq ivc ivSyS ieSwry smJx dI klw), sonw qy cWdI qy hor DwqUAW qy hIry pMny dI pCwx, sonw cWdI Awid bxw lYxw, mxIAW dy rMg pCwnxw, KwnW dI pCwx, icqrkwrI, dMd qy kpVy qy AMgW dw rMgxw, syj sjwauxw, mxIAW dw &rS bxwauxw (Xwin Gr dy &rS dy kuJ ih`sy ivc moqI qy rqn Awid jVnw), kUtnIqI (ifplomysI) jwxnw, gRMQW nUM pVHwaux ivc mhwrq, nvIAW nvIAW g`lW k`Fxw, msly h`l krnw, swry koSW dw igAwn, mn ivc ktk rcnw krnw (Xwin iksy slok Awid ivc Cu`ty ihsy nUM mn ivc pUrw krnw), Cl nwl kMm k`Fxw, kMn dy p`qrW dI rcnw krnw (Xwin sMK, hwQI dMd Awid nwl keI qrW dy kMn dy gihxy iqAwr krnw}[

ies qoN ielwvw bRhmvYvrq 16, bwx kvI 48 klw mMndy hn[ ‘pRbMD koS’ Aqy ‘SukRnIqI swr’ ivc d`sIAW klw vI 64 hI hn, pr aunHW ivcoN keI ‘kwm klw’ ivc d`sIAW klw qoN vKrIAW hn[

SYv qMqRW ivc vI 64 klw hI d`sIAW hn[

lilq ivsqR ivc qW 86 klw d`sIAW hoeIAW hn.

(fw. hrijMdr isMG idlgIr)