Hatred for Sikhs is India’s ‘national pride’

AmirMdr isMG, kuldIp neIAr, suprIm kort dw rol

kI is`KW nwl n&rq Bwrq dw kOmI inSwnw hY?

bIqy idnIN pMjwb kWgrs Aqy ies dy muKI kYptn AmirMdr isMG v`loN drbwr swihb ivc 1984 dy ShIdW dI Xwdgwr bxwaux dy i^lw& ibAwn AwieAw qW is`KW ny ies dw s^q noits ilAw[ is`K ivdvwnW, isAwsI AwgUAW Aqy Awm is`KW ivc ies dy i^lw& ros Aqy roh pYdw hoieAw[

pr kYptn jW kWgrs dw ieh stYNf koeI Acwxk hoieAw AYkSn nhIN sI; ieh ^wlI Xwdgwr bxwaux dI mu^wl&q nhIN sI[ cyqy rhy ik kYptn AmirMdr isMG ny ijs Xwdgwr dy i^lw& boilAw hY aus ny aus Gtnw nUM zulm dI ieMqhw kih ky kWgrs pwrtI Aqy lok sBw dI mYNbrI qoN vI AsqI&w id`qw qy iPr dobwrw surjIq brnwlw v`loN jUn 1986 ivc drbwr swihb puls Byjx dy i^lw& ros vjoN aus dy dl Aqy vzwrq qoN AsqI&w id`qw sI[ kI kYptn v`loN hux Xwdgwr dI ivroDqw aus dw doglwpx hY; jW kI auh isAwsI puzISn vwsqy isDWq nUM C`f igAw hY; kI hux auh 1984 vwly kWgrs qoN AsqI&y vwly &Ysly nUM Zlq mMnx lg ipAw hY; jW kI hux auh drbwr swihb „qy hmly Aqy aus zulm nUM shI mMnx lg ipAw hY — ieh qW auhI jwxdw hovygw[ Swied aus nUM pqw nhIN ik auh ikMnI v`fI isAwsI ZlqI kr irhw hY[ jd auh 1997 qoN mgroN kWgrs ivc igAw sI qW pMQk hlikAW ny ies nUM psMd nhIN kIqw sI ikauN ik is`K jUn 1984 Aqy „^UnI nvMbr 1984‟ dy zulmW nUM Ajy Bu`ly nhIN sn (qy nw hI ky Bu`l skdy hn)[ pr aus vyly dI bwdl srkwr (1997-2002) v`loN kIqy gey AYNtI-is`K rol ny is`KW ivc kYptn dy kWgrs ivc jwx dy i&lw& gu`sw Gtw id`qw sI qy 2002 ivc aus dy h`k ivc votW pweIAW sn[ aus nUM pqw hoxw cwhIdw hY ik 2002 ivc ijnHW ny kYptn nUM ijqwieAw sI auh 5 qoN 10% auh AkwlI votr sn ijhVy aus dI aus kurbwnI dy kdrdwn sn[ pMjwb ivc ij`q dw &rk ieh 5 qoN 10 % votW hI huMdIAW hn[ kYptn qy kWgrs nUM smJ lYxw cwhIOdw hY ik jy auh ienHW votrW dI hmdrdI guAw bYTxgy qW auh pMjwb ivc kdy vI ij`q nhIN skxgy; Gto-Gt Agly 20 swl qW nhIN ij`qdy[ ienHW votrW nUM nzr-AMdwz krn kr ky hI 2012 dIAW AsYNblI coxW Aqy hux imaUNspl coxW ivc kYptn ny SihrI is`KW dIAW votW guAweIAW hn vrnw SihrW ivc kWgrs nUM 7-8 sItW hor iml jwxIAW sn[ hux is`K Xwdgwr dI mu^lw&q krn kr ky lok sBw coxW ivc kWgrs nUM bhuq bhuq ^imAwzw Bugqxw pvygw; eynw izAwdw ik auh soc vI nhIN skdy[bwdl s`c kihMdw hY ik aus nUM kYptn ny hI ijqwieAw hY qy 2014 ivc vI ijqwvygw[

joigMdr isMG spoksmYn ny 25 jUn dy prcy ivc shI iliKAw sI ik Xwdgwr dw ivroD kr ky pMjwb kWgrs ihMdU p`qw vrq ky ^qrnwk Kyf rhI hY[ pr kWgrs dw ieh AYkSn koeI ivkoil`qrI kwrvweI nhIN hY[ cyqy rhy ik 29 mwrc 2012 dy idn divMdr isMG Bu`lr sbMDI ptISn sbMDI kwrvweI ivc suprIm kort dy ihMdU j`jW ny blvMq isMG rwjoAwxw sbMDI 28 mwrc dw pMjwb bMd Aqy bwdl v`loN aus dI „rihm‟ dI ApIl vwsqy prYzIfYNt nwl mulwkwq sbMDI bhuq s^q pr ZYr-zrUrI it`pxIAW kIqIAW sn ijnHW dw nw aus ptISn nwl sbMD sI qy nw hI aus vkq aus sbMDI koeI mslw jW nukqw swhmxy AwieAw sI[ ieh bhuq ^qrnwk kwrvweI sI qy

ies isr& qy isr& i&rkwpRsqI dI soc sI ijs ny swibq kr id`qw ik Bwrq dI suprIm kort dy ihMdU j`j vI is`KW nwl n&rq krdy hn[ hwlW ik ieMdrw kql kys ivc ikhr isMG nUM &WsI dI szw, divMdrpwl isMG Bu`lr nUM &WsI dI szw qy hor bhuq swry kysW ivc suprIm kort dw rol i&rkU soc vwlw smiJAw jWdw hY[ ies dy nwl hI Bwrq dy pRYzIfYNt v`loN „^UnI nvMbr 1984‟ dy is`KW dy kwqlW dI &WsI muAw& krnw Aqy keI hor byrihm kwqlW nUM muAw&I dyxw pr divMdrpwl isMG Bu`lr qy blvMq isMG rwjoAwxw dI &WsI sbMDI iblkul v`Krw rol Adw krnw pRYzIfYNt dy Ahudy nUM vI bihs-gocrw bxw dyNdw hY[

ies dy nwl hI iek hor AjIb hrkq hY 18 jUn dI itRibaUn A^bwr ivc kuldIp neIAr dw mzmUn ijs ivc aus ny ikhw hY ik drbwr swihb ivc “1984 dy ShIdW dI Xwdgwr bxw ky AkwlI A`g nwl Kyf rhy hn[” aus ny iliKAw hY ik AkwlIAW dI rwjoAwxw sbMDI ptISn ny Bwrq ivc “iBAwnk fr” pYdw kr id`qw sI[ aus ny ies mzmUn ivc ieh vI iliKAw hY ik iah Xwdgwr aunHW lokW dI hY ijnHW ny 1984 ivc drbwr swihb nUM gMDlw kr id`qw sI Aqy Bwrq srkwr nUM aunHW nUM k`Fx vwsqy &Oj ByjxI peI sI[ neIAr ilKdw hY ik auh lok jo mulk nUM qoVnw cwhuMdy sn aunHW dI Xwdgwr ikvyN bxweI jw skdI hY? kYptn AmirMdr isMG vW| kuldIp neIAr dw ieh rol vI Awpxy 1984 dy rol dy iblkul ault hY[ ijs hmly dy ShIdW dI Xwdgwr bx rhI hY neIAr jI ny aus sbMDI AwpxI ikqwb „trYjfI Aw& pMjwb‟ (1985) ivc bhuq roh Bry l&zW ivc inMdw kIqI sI Aqy s&w 91 „qy qW ieMdrw gWDI nUM Ais`Dy qor „qy „SYqwn‟ qk qk dw ruqbw vI dy id`qw sI (neIAr jI quhwfy ies inrp`K rol kwrn bwdl AkwlI dl ny jUn 2006 ivc mMjI swihb, drbwr swihb AMimRqsr, ivc quhwfw snmwn vI kIqw sI qy coKI mwieAw vI Byt kIqI sI!)[ neIAr jI ieh aus zulm dI drd dI Xwdgwr hY ijs bwry AwbIdw smIaudIn dI ikqwb „pMjwb krweIiss‟ ivc drjnW indvwnW qy AwgUAW ny ies dI inMdw kIqI sI; ijs zulm bwry jrnilst bRhmw cylwnI ny s`c pyS kr ky hQkVI luAw leI sI[ ieh ausy zulm dI Xwdgwr hY iks ivc 150 KwVkUAW dy nwl 5000 qoN vD bygunwh mwry gey sn Aqy hzwrW l`KW dI igxqI ivc &Oj 13 tYNkW, drjnW hYlIkwptrW, dunIAW Br dy ^qrnwk Asly nwl lYs ho ky Dwvw boilAw sI (ies hmly bwry &Oj dy muKI jnrl isnhw ny roikAw vI sI qy AgwaUN irtwiermYNt lY leI sI); ies zulm dI imswl dunIAW Br dI qvwrI^ ivc nhIN imldI[ neIAr jI cyqy rhy ik ies zulm dy i^lw& kYptn AmirMdr isMG, divMdr isMG grcw, ismrnjIq isMG mwn, idEl qy horW ny AsqI&y id`qy sn qy ^uSvMq isMG, fw gMfw isMG, swDU isMG hmdrd, Bgq pUrn isMG qy horW ny BwrqI i^qwb moVy sn[ neIAr jI qusIN swfu bzurg ho; AsIN quhwfy jmHW-p`KI rol dI sdw qwrI& krdy rhy hW pr quhwfy ies mzmUn ny is`K pMQ nUM kMbwA ky r`K id`qw hY qy ies nwl quhwfw mwx bhuq GitAw hY[ mYN nhIN kihMdw ik qusIN rwj sBw dI mYNbrI aufIkdy ho jW gvrnr bxnw cwhuMdy ho pr quhwfy rol ny quhwfI nIAq „qy s`k zrUr pYdw kIqw hY[ swnUM pqw hY ik qusIN swbkw cI& minstr BIm sYn s`cr dI lVkI nwl SwdI krn vwsqy is`K Drm C`f ky ihMdU bx gey sI[ AsIN quhwfI mjbUrI smJdy sI[ pr quhwfw hux vwlw pYNqVw Gto-Gt mYnUM qW smJ nhIN AwieAw; ho skdw hY myrI smJ kmzor hovy pr mYN cwhvWgw ik qusIN mYnUM AM\wx nUM Aqy smu`cy pMQ nUM, jo quhwfI ilKq „qy hYrwn-pSymwn ho igAw hY, nUM AwpxI g`l nUM shI swibq krn vwsqy dlIl dyvo[

bzurg kuldIp neIAr jI qy kYptn AmirMdr isMG jI, quhwnUM pqw hoxw cwhIdw hY ik blvMq isMG rwjoAwxw ijs dy i^lw& qusIN bol rhy ho, aus nwl hmdrdI qy aus dI ihmwieq krn vwsqy 28 mwrc dy idn pMjwb ivc 20 l`K lok sVkW „qy inkly sn (qvwrI^ gvwh hY ik A`j qk is`KW ny iksy dI eynI ihmwieq nhIN kIqI; eynI ihmwieq AMgryzW dy i^lw& vI nhIN sI; pMjwbI sUby vwsqy mwstr qwrw isMG nUM vI nhIN imlI sI qy Swied iBMfrWvwilAW nUM vI nhIN imlI sI)[ dUjw, ijs ShIdI Xwdgwr dy i^lw& ibAwn dy rhy ho, quhwnUM ieh vI pqw hoxw cwhIdw hY ik ies Xwdgwr dw iksy vI is`K ny ivroD nhIN kIqw[ swrw is`K pMQ ies dy h`k ivc hY Aqy bhuqy qW ies bx rhI Xwdgwr nUM kmzor jW bymwAnw Xwdgwr mMndy hn qy iek gurduAwry dI jgh mYmorIAl qy Ajwieb Gr bxwauxw cwhuMdy hn[ jy koeI is`K ies bwry cup vI bYTw sI qW quhwfy ibAwn ny aus nUM vI 28 swl bwAd 1984 dI Xwd idvw ky kWgrs dy i^lw& aus roh nUM Agly hor 28 swl vwsqy iPr qwzw kr id`qw hY[

iek hor nukqy dw izkr vI krnw cwhvWgw ik hux kYptn AmirMdr isMG ny ieh ikhw hY ik ieh Xwdgwr drbwr swihb qoN bwhr bxy ikauN ik muZlW Aqy durwnI dy hmilAW dI XwdgwrW bwhr bxIAW hoeIAW hn[ kYptn jI pqw hoxw cwhIdw hY ik pihlI dsMbr 1764 dy bwbw gurb^S isMG Aqy 30 ShIdW dI Xwdgr Akwl q^q dI iemwrq dy nwl hY; m`sw rMGV nUM v`Fx vwly su`Kw isMG mihqwb isMG dI Xwdgwr drSnI ifauFI dy nwl hY; bwb dIp isMG dI Xwdgwr vI prkrmw ivc hY; kYptn jI ij`Qy Gtnw huuMdI hY Xwdgwr auQy hI bxdI hY[ ieh Xwdgwr aunHW bygunwh lokW dI hY ijnHW nUM &oj ny byrihmI nwl mwirAw sI; ijnHW nUM h`Q ip`T ip`Cy bMnH ky kql kIqw sI; ijnHW bIbIAW qy b`icAW nUM ipAwsw rK ky, qV&w qV&w ky mwirAw sI[ neIAr jI qy kYptn jI qusIN ^us ies zulm dI BrpUr inMdw kr cuky ho; hux kI ho igAw hY jo qusIN zwlm dI ip`T „qy Aw gey ho?

S`k pYNdw hY ik AslIAq kuJ hor hY; Swied kuJ lok kihx qoN frdy hox[ s. joigMdr isMG spoksmYn dI jurAq kwbly-qwrI& hY; s. ismrnjIq isMG mwn dI bulMd Awvwz izMdwbwd hY (qy hor ijs ny vI Awvwz auTweI aus nUM SwbwS)[ ieh S`k ies kr ky pYdw ho rhy hn Aqy ieh svwl ies kr ky auT rhy hn ikauNik rwjoAwxw sbMDI pMjwb bMd dy nW „qy qW suprIm kort ny qU&wn lY AWdw sI pr iehI kort rwjIv dy kwqlW dI muAw&I sbMDI mdrws AsYNblI dy mqy Aqy A&zl gurU sbMDI kSmIr AsUNblI dy mqy „qy cup ikauN sI? hux iBMfrWvwlw, rwjoAwxw, KwilsqwnI KwVkUAW dy i^lw& BwrqI tIvI qy hor ihMdU mIfIAw ny iPr jo qU&wn auTwieAw hY auh qwimlW, ilty, dy i^lw& ikauN kUJ nhIN sn boly ijnHW rwjIv nUM kql kIqw sI? Jwpdw hY ik ijhVw mwhOl drbwr swihb „qy jUn 1984 dy hmly vyly isrijAw igAw sI, i&rkU ihMdUAW dI (swirAW dI nhIN) auhI is`K-duSmxI, Pyr swhmxy Aw rhI hY[ Bwrq dy kuJ i&rkU dihSqgrd ihMdU iPr mulk nUM A`g lwaux dIAW qy is`K n&rq dIAW g`lW kr rhy hn; ieh vyK ky myry mn ivc svwl auTdw hY ik “kI is`KW nwl n&rq i&rkU qy dihSqgrd ihMdUAW dw kOmI inSwnw hY?”

1984 ivc coxW ivc koeI hor mu`dwA nw hox kr ky jo ieMdrw gWDI ny kIqw sI, ikqy 2014 dIAW coxW nUM nzr ivc r`K ky Aijhw qW nhIN ho irhw? jy ieh kwrn hY qW bhuq ^qrnwk hY[ Bwrq dy sUJvwn, inrp`K, dwinSmMd lokW nUM ^UnI 1984 dw mwhOl rokx vwsqy A`gy Awauxw cwhIdw hY[

fw: hrijMdr isMG idlgIr