Ujjain
ਉਜੈਨ
(ਇੰਦੌਰ ਤੋਂ 56 ਤੇ ਮੰਦਸੌਰ ਤੋਂ 150 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ) ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿਚ, ਸ਼ਿਪਰਾ ਨਦੀ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕਿਨਾਰੇ ਇਕ ਨਗਰ, ਜਿੱਥੇ ਵਿਕਰਮਾਦਿਤਯ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਮਿਥਹਾਸਕ ਦੇਵਤੇ ਮਹਾਂਕਾਲ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਮੰਦਰ ਹੈ (ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੰਦਰ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵੀ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ)। ਇੱਥੇ ਰਾਜਾ ਵਿਕਰਮਾਦਿਤਯ ਦੇ ਭਰਾ ਜੋਗੀ ਭਰਥਰੀ ਹਰੀ ਦੀਆਂ ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਵੀ ਹਨ (ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਤਸਵੀਰ):
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਏਥੇ ਆਏ ਸਨ ਤੇ ਜੋਗੀਆਂ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਇਕ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਵੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ:
(ਡਾ ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ)