Suraj Kund
ਸੂਰਜਕੁੰਡ
ਮਿਥਹਾਸਕ ਦੇਵਤੇ ਸੂਰਹ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਬਣੇ ਕੁੰਡ (ਤਲਾਅ)। ਕਿਸੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੰਦਰ ਤੇ ਕਈ ਕੁੰਡ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰੀ ਘਟ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਹੁਣ ਬਹੁਤ ਥੋੜ੍ਹੇ ਹੀ ਬਚੇ ਹਨ। ਹਰਿਆਣਾ ਵਿਚ ਫ਼ਰੀਦਾਬਾਦ ਦਾ ਸੂਰਜਕੁੰਡ (ਸਾਊਥ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ) ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਜੋ ਦਸਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਹੈ (ਵੇਖੋ ਤਸਵੀਰ):
ਸਿੱਖ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਨਾਲ ਵੀ ਸਬੰਧਤ ਦੋ ਸੂਰਜਕੁੰਡ ਹਨ: 1. ਬੂੜੀਆ ਕੋਲ 2. ਮਥੁਰਾ ਕੋਲ ਜਮਨਾ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ।ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਤੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਜਗਹ ’ਤੇ ਆਏ ਸਨ। ਬੂੜੀਆਂ ਵਿਚ ਗੁਰੁ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਥਰਾ ਵਿਚ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀ ਜਿਸ ’ਤੇ ਖ਼ੂਨੀ ਨਵੰਬਰ 1984 ਵਿਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਦੌਰਾਨ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਸਰੂਪ ਦਰਿਆ ਵਿਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ ਸੀ.
(ਤਸਵੀਰ: ਮਥਰਾ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਾਲੀ ਇਮਾਰਤ)
(ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ)