Siyana Sayyadan (Haryana)
ਸਿਆਣਾ ਸਯਦਾਂ
ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਵਿਚ, ਪਿਹੋਵਾ ਤੋਂ 5 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ, ਇਕ ਪਿੰਡ, ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜਨਵਰੀ 1703 ਵਿਚ, ਕੁਰੁਕਸ਼ੇਤਰ ਤੋਂ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਮੁੜਦੇ, ਰੁਕੇ ਸਨ। ਇੱਥੋਂ ਦਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪੀਰ ਭੀਖਨ ਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦਾ ਸਾਦਿਕ ਸੀ (ਉਹ 1670 ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਮੇ ਦੇ ਘਰ, ਲਖਨੌਰ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਆਪਣੀ ਉਮਰ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਮੇਂ ਉਹ ਠਸਕਾ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਜਾ ਵਸਿਆ ਸੀ ਤੇ ਉਦੋਂ ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਚੁਕਾ ਸੀ)। ਇਸੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਇਕ ਤਰਖਾਣ ਵੀ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ (ਉਸ ਦੇ ਵੱਡੇ-ਵਡੇਰੇ ਭਾਈ ਝੰਡਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿੱਖੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਏ ਸਨ; ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਗਏ ਸਨ)। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਉਸ ਤਰਖਾਣ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਗਏ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਲਕੜੀ ਦਾ ਬਣਿਆ ਜੋੜਾ ਭੇਟ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਰਿਵਾਇਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਜੋੜਾ ਉੱਥੇ ਛੱਡ ਆਏ ਸਨ। ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਪਰਵਾਰ ਦਾ ਕੋਈ ਵਾਰਿਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ, ਪਰ ਇਕ ਜੋੜਾ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿਚ ਸੰਭਾਲਿਆ ਪਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉਹੀ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਗੁਰੂ ਜੀ ਉੱਥੇ ਛੱਡ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਜੋੜੇ ’ਤੇ ਲਾਲ ਤੇ ਚਿੱਟੀ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਦੋ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ: ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ (ਇਕ ਪਿੰਡ ਦੇ ਅੰਦਰ) ਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜੋੜਾ ਸਾਹਿਬ (ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰਵਾਰ)। ਮੁਕਾਮੀ ਰਿਵਾਇਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਇਸ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦਾ ਨਾਂ ‘ਸਿਆਣਾ’ ਸੀ ਪਰ ਸੱਯਦਾਂ ਦੇ ਘਰ ਬਹੁਤੇ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਇਹ ‘ਸਿਆਣਾ ਸੱਯਦਾਂ’ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨੇ ਭੁਲੇਖੇ ਵਿਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਿੰਡ ਲਿਖਿਆ ਹੈ.
(ਤਸਵੀਰਾਂ: 1. ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ 2. ਜੋੜਾ ਸਾਹਿਬ 3. ਉੱਥੇ ਰੱਖਿਆ ਜੋੜਾ):
(ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ)