(ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 37 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ) ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੀ ਤਹਿਸੀਲ ਰਾਏਕੋਟ ਦਾ ਇਕ ਪਿੰਡ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਡਰੋਲੀ ਭਾਈ ਤੋਂ ਆਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ‘ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਮੰਜੀ ਸਾਹਿਬ’ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਪਿੱਪਲ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਘੋੜਾ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਸੀ ਉਹ (ਜਾਂ ਉਸ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਤੋਂ ਉੱਗਿਆ) ਦਰਖ਼ਤ ਅਜੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਘੋੜੇ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਸੰਭਾਲੇ ਜਾਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਇਕ ਪਰਵਾਰ ਦਾ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ-ਵਡੇਰੇ, ਅਛਰਾ ਸਿੰਘ (ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਸਿੰਘ ਗੁਰੁ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਵੇਲੇ ਲਗਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ) ਨਾਂ ਦੇ ਇਕ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਬੁਲਾਇਆ। ਉਸ ਘਰ ਦੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਹੁਣ ‘ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਲੰਗਰ ਸਾਹਿਬ’ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਲੰਗਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚ ਲੱਗੇ ਇਕ ਬੋਰਡ ਮੁਤਾਬਿਕ ਗੁਰੂ ਜੀ ਇੱਥੇ 18 ਸਾਵਣ 1688 (2 ਅਗਸਤ 1631) ਐਤਵਾਰ ਦੇ ਦਿਨ ਆਏ ਸਨ। ਇਹ ਤਾਰੀਖ਼ਾਂ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 18 ਸਾਵਣ 1688 ਦੀ ਤਾਰੀਖ਼ ਗਰੈਗੋਰੀਅਨ (ਕੌਮਾਂਤਰੀ) ਕੈਲੰਡਰ ਮੁਤਾਬਿਕ 18 ਜੁਲਾਈ 1631 ਬਣਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸ ਦਿਨ ਸੋਮਵਾਰ ਸੀ (2 ਅਗਸਤ 1631 ਦੇ ਦਿਨ 2 ਭਾਦੋਂ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਦਿਨ ਮੰਗਲਵਾਰ ਸੀ)। ਦੂਜਾ, ਗੁਰੂ ਜੀ 18 ਸਾਵਣ ਦੇ ਦਿਨ ਆ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਸਨ।13 ਜੁਲਾਈ 1631 ਦੇ ਦਿਨ (ਆਪ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ) ਮਾਤਾ ਦਮੋਦਰੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦਾ ਭਾਣਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਹੀ ਆਪ ਦੀ ਸਾਲੀ ਤੇ ਸਾਂਢੂ (ਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਮਗਰੋਂ ਇਸੇ ਹੀ ਥਾਂ ਆਪ ਦੀ ਸੱਸ, ਸਹੁਰਾ ਵੀ) ਚੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਸਕਾਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੱਥੀਂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਇੱਥੇ ਭਾਦੋਂ ਵਿਚ ਆਏ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ.
(ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ)