Sialkot (Pakistan)
ਸਿਆਲਕੋਟ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ 12ਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਨਗਰ (ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ 125 ਤੇ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 55 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ)। ਇਕ ਰਿਵਾਇਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਸਾਲਿਬਾਹਨ/ ਸਾਲਿਵਾਹਨ ਨੇ ਵਸਾਇਆ ਸੀ। ਇਕ ਹੋਰ ਰਿਵਾਇਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਲਵ ਨੇ ਸ਼ਾਲਵਕੋਟ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਵਸਾਇਆ ਸੀ। ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਸਾਗਲਾ ਵੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।ਸੰਨ 326 (ਪੁਰਾਣਾ ਕਾਲ) ਵਿਚ ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਹਮਲੇ ਵੇਲੇ ਇਹ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ਹਾਲ ਨਗਰ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ’ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਮਗਰੋਂ ਦੂਜੀ ਸਦੀ ਵਿਚ ਬੋਧੀਆਂ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਵੇਲੇ ਇਹ ਨਗਰ ਫਿਰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੋਇਆ ਤੇ ਇਕ ਸਿਲਕ ਦੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ। 1185 ਵਿਚ ਗ਼ੌਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ’ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ। 1520 ਵਿਚ ਇਸ ’ਤੇ ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਕਾਇਮ ਹੋਈ। 1748 ਵਿਚ ਇਹ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਦੁੱਰਾਨੀ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਇਸ ’ਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ 1849 ਵਿਚ ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ। 2000 ਸੰਨ ਤਕ ਇਹ ਕਪੜੇ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਸਾਮਾਨ ਦਾ ਮੁਖ ਕੇਂਦਰ ਸੀ। ਅੱਜ ਵੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ 70% ਫ਼ੁੱਟਬਾਲ (4 ਤੋਂ 6 ਕਰੋੜ ਤਕ) ਇਸ ਨਗਰ ਤੋਂ ਹੀ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਿਆਲਕੋਟ ਦੀ ਧਰਤੀ ਨੇ ਕਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਇਰ ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ, ਸ਼ਾਇਰ ਫ਼ੈਜ਼ ਅਹਿਮਦ ਫ਼ੈਜ਼ ਤੇ ਗਾਇਕ ਗ਼ੁਲਾਮ ਅਲੀ ਆਦਿ ਦਾ ਨਾਂ ਮੁਖ ਹੈ।
ਸਿਆਲਕੋਟ ਦਾ ਸਬੰਧ ਸਿੱਖ ਤਵਾਰੀਖ਼ ਨਾਲ ਵੀ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਇਸ ਨਗਰ ਵਿਚ ਦੋ ਵਾਰ ਆਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਗੁਰਦਆਰਾ ਬੇਰ ਸਹਿਬ (ਜਦ ਗੁਰੂ ਜੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇੱਥੇ ਆਏ ਸਨ ਤਾਂ ਇਸ ਬੇਰ ਹੇਠਾਂ ਬੈਠੇ ਸਨ) ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬਾਉਲੀ ਸਾਹਿਬ (ਇਹ ਭਾਈ ਮੂਲਾ ਦਾ ਘਰ ਸੀ) ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। (ਅਕਤੂਬਰ 1920 ਵਿਚ ਇਸ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਮਹੰਤਾਂ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਸਤੇ ਇਕ ਮੋਰਚਾ ਵੀ ਲਾਉਣਾ ਪਿਆ ਸੀ).
ਗੁਰਦਆਰਾ ਬੇਰ ਸਹਿਬ
ਗੁਰਦਆਰਾ ਬਾਉਲੀ ਸਾਹਿਬ (ਨੇੜੇ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼)
ਗੁਰਦਆਰਾ ਬਾਉਲੀ ਸਾਹਿਬ (ਦੂਰ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼)
(ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ)