Sasaram (Bihar)
ਸਾਸਾਰਾਮ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਿਹਾਰ ਸੂਬੇ ਵਿਚ ਇਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਨਗਰ (ਪਟਨਾ ਤੋਂ 153, ਵਾਰਾਨਸੀ ਤੋਂ 128 ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ 1083 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ), ਜਿੱਥੇ ਸੂਰੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ (ਪਠਾਣਾਂ ਦੇ ਸੂਰ ਕਬੀਲੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ) ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ਼ੇਰਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ (1486 – 22.5.1545) ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ ਸੀ (ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਇਕ 122 ਫੁੱਟ ਉ¤ਚਾ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਮਕਬਰਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ)।ਇਸ ਨਗਰ ਵਿਚ ਇਕ ਪੁਰਾਣਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਰੋਹਤਾਸਗੜ੍ਹ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ (ਮੁਕਾਮੀ ਰਿਵਾਇਤ ਮੁਤਾਬਿਕ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਸਤਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਰਾਜਾ ਹਰਿਸ਼ਚੰਦਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਰੋਹਿਤੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ)। ਇਸ ਨਗਰ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਕਾਇਮੂਰ ਪਹਾੜ ’ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਸ਼ੋਕ ਦਾ ਇਕ ਥੰਮ੍ਹ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਸਾਸਾਰਾਮ ਵਿਚ ਗੁਰੂ ਤੇਗ਼ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ ਬਨਾਰਸ ਤੋਂ ਪਟਨਾ ਜਾਂਦੇ ਚਾਚਾ ਫੱਗੋ ਨਾਂ ਦੇ ਇਕ ਸ਼ਖ਼ਸ ਦੇ ਘਰ ਵਿਚ ਠਹਿਰੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸੰਗਤ (ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਕਸਾਲ ਸੰਗਤ) ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦਾ ਬਾਗ਼ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਚਾਚਾ ਫੱਗੋ ਦਾ ਘਰ ਵੀ ‘ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਾਚਾ ਫੱਗੋ ਮੱਲ’ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਚੁਕਾ ਹੈ। ਸਾਸਾਰਾਮ ਵਿਚ ਗੁਰਦਆਰਾ ਪੁਰਾਣਾ ਬਾਗ਼ ਅਤੇ ਛੇ ਹੋਰ ਵੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਹਨ, ਜੋ ਤਕਰੀਬਨ ਬੰਦ ਹੀ ਪਏ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਇਸ ਨਗਰ ਵਿਚ ਆਏ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਕੋਈ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਹੈ.
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਕਸਾਲ ਸੰਗਤ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਚਾਚਾ ਫੱਗੋ):
(ਡਾ. ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਿਲਗੀਰ)